Gipuzkoa, ibaien kudeaketa jasangarriari buruzko Europako adibidea: Europako zientzialari eta teknikoen batzorde batek lurraldea bisitatu du, ibaiak leheneratzeko eredua ezagutzeko

1996tik 2023ra, 204 oztopo iragazkortu dira, eta konektatutako ibaietatik 240 kilometro baino gehiago berreskuratu dira, espezieen migrazioa eta ekosistemen osasuna hobetzeko.

Gipuzkoako Foru Aldundiko Jasangarritasun Departamentuaren estrategia bat dator Europar Batasunak 2030erako 25.000 kilometro ibai leheneratzeko dituen helburuekin, eta erakusten du lurraldeak jasangarritasunarekin eta biodibertsitatearekin duen konpromisoa.

José Ignacio Asensio: “Oztopoak iragazkortzeko gure plan zuzentzailearekin lanean ari gara gure ibaien leheneratzea eta konektibitatea bermatzeko, biodibertsitatearen Europako helburuekin bat eginez. Funtsezkoa da konpromiso horretan aurrera egiten jarraitzea, ibaiek beren funtzio ekologikoei eutsiko dietela eta etorkizuneko belaunaldientzako bizi-iturri eta oparotasun izaten jarraituko dutela ziurtatuz”.

Europako ordezkaritza batek Gipuzkoa bisitatu du lurraldeak ibaien kudeaketan ezarri dituen jardunbide jasangarriak bertatik bertara ezagutzeko. Gipuzkoako Foru Aldundiko Jasangarritasun Departamentua izan da bisita horren anfitrioia. Bisita horretan, Oztopoak Iragazkortzeko 2020-2035 Plan Zuzentzailea aurkeztu da. Plan hori estrategia giltzarria da lurraldeko ibaien konektagarritasuna hobetzeko eta Europar Batasunak ibaiak lehengoratzeko ezarritako helburuak lortzen laguntzeko.

2020an Plana abian jarri zenetik, Gipuzkoak aurrerapen nabarmena egin du bere ibaietan oztopoak iragazkortzeko, eta, orain arte, Planean identifikatutako 412 oztopoetatik 204 kendu dira, aurreikusitako erdia, eta konektatutako ibaien 241,53 kilometro berreskuratu dira. Ahalegin horiek bat datoz 2030erako Biodibertsitateari buruzko Europar Batasunaren Estrategiarekin, 2030erako emari libreko ibaien 25.000 kilometro gutxienez lehengoratzera behartzen baitu.

Gipuzkoako Oztopoak Iragazkortzeko Plan Zuzentzailearen helburua lurraldean 420 kilometro ibai baino gehiago berreskuratzea da, horien iragazkortasuna hobetuz arrain-espezieen migraziorako eta sedimentuen zirkulaziorako, eta hori funtsezkoa da ibai-ekosistemen biodibertsitaterako eta osasunerako. Egindako jarduerei esker, espezie migratzaileentzat irisgarriak diren tarteen luzera hirukoiztu ahal izango da, hala nola izokina, amuarraina eta aingira, haien bizi-zikloa osatzeko lotuta dauden ibaien mende baitaude.

Europako zientzialari eta teknikoen batzorde batek interesa agertu du plan honetan, eta nabarmendu du bat datorrela Europa Batasunaren helburuekin eta ibaiak leheneratzeko ikuspegi berritzaile eta koordinatuarekin. José Ignacio Asensio Jasangarritasuneko diputatuak ekintza horiek klima-aldaketaren ondorioei aurre egiteko eta biodibertsitatea babesteko duten garrantzia azpimarratu du: “ibaiak gure lurraldearen arima dira; funtsezkoak izan dira Gipuzkoako garapen sozioekonomikorako, baina babestu beharreko natura-ondarea ere badira. Oztopoak iragazkortzeko gure plan zuzentzailearekin, lanean ari gara gure ibaien leheneratzea eta konektagarritasuna bermatzeko, biodibertsitatearen Europako helburuekin bat eginez. Funtsezkoa da konpromiso horretan aurrera egiten jarraitzea, ibaiek beren funtzio ekologikoei eutsiko dietela eta etorkizuneko belaunaldientzako bizi-iturri eta oparotasun izaten jarraituko dutela ziurtatuz”.

Plan Zuzentzaileak 385 oztopo iragazkortzea edo egokitzea aurreikusten du Gipuzkoako ibai-arro giltzarrietan, hala nola Bidasoa, Oiartzun, Urumea, Oria, Urola eta Deba ibaietan. Orain arte, 200 oztopo baino gehiago iragazkor bihurtzea lortu da, 2035erako aurreikusitako erabateko lehengoratzerako urrats erabakigarria.

8,77 milioi euroko inbertsioarekin, plana hiru fasetan gauzatuko da 2035era arte, eta jarduerei lehentasuna emango zaie onura ekologikoaren, bideragarritasun teknikoaren eta kostu ekonomikoaren arabera. Ekimen horiek guztiak eraikitako oztopo edo gailuetan % 90eko edo hortik gorako pasabide-eraginkortasuna lortzeko diseinatuta daude.

Oztopoak Iragazkortzeko Plan Zuzentzaileari eta egindako jarduketei buruzko informazio gehiago nahi izanez gero, interesdunek Gipuzkoako Foru Aldundiko Obra Hidraulikoen Zuzendaritzaren webgunea bisita dezakete. Bertan, mapa interaktibo bat prestatu da, esku-hartze bakoitzaren xehetasunekin.