Adingabeek eta familiek babes-sistema bermatzen dute beren eskubideen bermatzaile gisa

Gaur goizean, Gipuzkoako Foru Aldundiak babes sisteman artatutako adingabeekin eta familia biologiko eta harreragileekin egindako partaidetza prozesuaren emaitzak aurkeztu ditu prentsaurrekoan, Haurren Babesgabezia Prebenitzeko eta Artatzeko Plan berriaren oinarriak eta printzipioak zehazteko helburuarekin egindako lanketa. “Oso lan aberasgarria eta erabat aitzindaria, begirada irekitzen diguna eta gure babes-sisteman artatzen ditugun haurrekin, eta haurrentzat, Plan berri bat modu partekatuan eraikitzeko aukera ematen diguna”, azaldu du Maite Peña Gizarte Politikako diputatuak, eta azpimarratu du egindako lanketak ondorioztatzen duela adingabeek eta familiek babes-sistema beren eskubideak bermatzen dituen sistematzat hartzen dutela.

          Gizarte Politikako Departamentuak, Haurtzaro Planari heltzean, beharrezkotzat jo du etorkizuneko babes ekintza gidatuko duten printzipio gidariak hausnartzea eta berriro definitzea. “Halabeharrez, gai horri heltzeko, arreta eredua berrikusi behar da, eta posizionatu egin behar dugu haurren eta nerabeen lurralde estrategian” esan du Maite Peñak gaur goizeko prentsaurrekoan. Harekin batera, Pepa Horno izan da, psikologoa eta aholkularia haurtzaroan, afektibitatean eta babesean, zeina Aldundiarekin lankidetzan aritu baita partaidetza prozesua gauzatzeko. Aurkezpenaren ondoren, topaketa bat egin da eta sareko 80 profesional baino gehiago bildu dira. Bertan, egindako lana azaldu dute eta sistemak dituen erronketan sakondu da, Haurtzaro Planean islatuko direnak

          “Lanketa honek, Gipuzkoak egiteko duen modua islatzen du, prozesu irekia eta parte-hartzailea izan baita; eta gure esku-hartze eredua ebaluatzeko eta eguneratzeko ahalegin handia egiten dugu, Haurtzaro Plan bat diseinatzeko azken helburuarekin”, azaldu du Peñak. Era berean, gogorarazi du jarduteko modu horrek Etorkizuna Eraikizen dinamikari erantzuten diola, eta Gizarte Politikako Departamentuaren Gipuzkoa 2020>2030 Agendaren estrategiaren barruan kokatzen dela, trantsizioko gizarte politikak modu partekatuan diseinatzea eta lurraldea zaintzen abangoardian kokatzea bilatzen duena.

          Diputatuak esan duenez, “gure rola berrikusi nahi izan dugu, gure lan eredua teknikoki hobetuz”. Horretarako, printzipio gidariak eguneratu dira abiapuntu gisa. “Haurrei eta familiei galdetu diegu, gure ekintzaren benetako protagonistak diren aldetik, zein izan beharko liratekeen joko arauak, nola gidatu behar dugun gure esku-hartzea; eta emaitzak benetan adierazgarriak izan dira”.

          Ondorio orokor gisa, nabarmendu daiteke haurren eskubideen defentsa berresten dutela, eta Aldundiak haien eskubideak aitortzen dituela. “Horrek begien bistakoa badirudi ere, berebiziko garrantzia du”, Peñak azaldu duenez, eta gaineratu du lortutako emaitzek ere erakusten dutela prebentzioan, afektibitatean eta hurbiltasunean sakontzearen garrantzia. Gainera, familiek prozesuetan leku zabalago bat izatea eskatzen dute, eta adingabeek, berriz, prozesuan zehar beren historia profesional desberdinei errepikatu beharrik ez izatea.

          “Horrenbestez, –laburbildu du Peñak–, gure babes-sistemaren erronka nagusia adingabeen eta familien rolak egituratzeko prozedurak berrikustea da; baina sendotasun gisa, eta gure lan osoaren oinarri den zutabe gisa, babes-sistema eskubide-sistema gisa onartzen dutela da”.

Printzipio gidariak berrikustea

Pepa Hornoren hitzetan, berrikuspen-prozesu horrek metodologia mugarri bat izan du, eta gaineratu du jardunbide egokiaren “erreferente aitzindaria dela babes-sisteman”, sarean artatutako adingabeen eta haien familien parte-hartzea izan baitu. Focus group teknikaren bidez, 6 eta 22 urte bitarteko 126 haur eta gazteri eta 86 familiari eman zaie hitza. “Lagin adierazgarri, aukera eman diguna lan legitimo eta babesle bat egiteko”.

          Hornok azaldu duenez, 13 printzipio aztertu dira, eta lortutako emaitzak oso homogeneoak izan dira adin-tarte bakoitzean, baina desberdinak adingabeen eta helduen artean: “13 printzipio gidari planteatu genizkien, eta prozesuaren amaieran, haur, gazte eta familiek zazpi itzuli dizkigute”.

          Beraz, hasierako dokumentua aldatzeko proposamenekin eta haren argudioak arretaz irakurrita, hasieran proposatutako babes ekintzaren esparru printzipioak aldatu dira:

1. Haurrak eta nerabeak eskubideen subjektuak eta haien bizitzako protagonistak dira. Praktika profesionalen erdigunean egon behar dute. Printzipio horren aplikazioa da pertsonarengan oinarritutako arreta eredua zehaztea haurren babesaren eremuan.
2. Indibidualizazioa eta aniztasuna. Guztiek eskubide berberak dituzte, ezaugarri pertsonalak, familiakoak edo kulturalak edozein direla ere. Aldundiaren zeregina izango da adingabe bakoitzak bere potentziala garatzeko behar dituen laguntza eta baliabideak eskaintzea, bere gaitasunak eta autonomia ahalik eta gehien sustatuz.
3. Protagonismoa. Prozedura guztietan sartu behar da haurren eta nerabeen eta haien hurbilekoen ikuspegia.
4. Familiaren garrantzia. Familiaren testuinguruak, gizartearekin eta kulturarekin batera, eragina du bizi proiektuaren definizioan. Familia eskubide bat da, testuinguru eraginkorrena adingabeen premiak asetzen direla bermatzeko. Gainera, familia saihestezina da, eta ez da alde batera utzi behar esku-hartzeetan duen zeregin garrantzitsua.
5. Afektibitate kontzientea eta begirada positiboa. Ezin da babestu berotasunetik eta afektibitatetik urrun.
6. Esku-hartzearen jarraitutasuna. Lana ondo oinarritu behar da ezagutza zientifikoan, ikaskuntzan, jardunbide egokietan eta ebaluazioan.
7. Erantzukizun publikoa. Babes ekintzak erantzukizun publikoa duen arreta-eredu bat eskatzen du, oinarrizko printzipio bat, eta horrekin konprometitzen dira Haurren eta Nerabeen Babeseko Zerbitzua eta zerbitzu horretarako lan egiten duten talde guztiak.