Gordailuak eta San Telmo Museoak 10 urteko ibilbide bateratua ospatuko dute, ondare komunaren inguruan lan eginez

Harkaitz Millan, Kulturako diputatua, “Hamar urteko lankidetza izan dugu, eta etorkizunean erronka berriak ekarri behar ditugu, hala nola balioa ematea eta guztion ondarea ezagutaraztea”.

Jon Insausti Donostiako Kultura zinegotzia "Bi erakundeen arteko elkarlanari dagokionez, duela hamar urte hartutako erabakien ondorioz gaur altxor bat dugula uste dut, elkarlana bera ere baita ondarea. Guk orain egin behar duguna da hemendik aurrera horrela lan egiten jarraitsuko dugula berrestea da".

2021ean hamar urte beteko dira Gordailua inauguratu zenetik eta San Telmo Museoa berriz ireki zenetik, berritu eta handitu ondoren. Efemeride hau aukera ona da bi erakundeek azken hamarkadan eta, oro har, XXI. mendearen hasieran egindako ondare-kudeaketari buruz hausnartzeko eta gipuzkoarrei ezagutarazteko.

2006. urtean, lehen hitzarmen bat sinatu zuten Gipuzkoako Foru Aldundiak eta Donostiako Udalak. Hitzarmen horretan, bi erakundeen arteko lankidetzarako oinarriak jartzen ziren, San Telmo Museoa berritzeko eta Gipuzkoako Ondare Higigarriaren Zentroa sortzeko. Zentro horrek San Telmo Museoari eta lurraldeko gainerako museo eta bildumei emango zien zerbitzua.

Hitzarmen horretatik abiatuta, elkarrekin lan egin behar zen bi zentroen koordinazioa lortzeko: Museoa eta Ondare Zentroa. Zentro bakoitzak bere funtzioak eta ezaugarriak izango ditu, eta funtzionamendu osagarria izango du, Gipuzkoako ondarea kontserbatu eta zabaltzeko helburuarekin diseinatua.

Horrela, gaur egun, Gordailua gure ondarearen zaintza bermatzen duen zentro partekatua da. Funtsean, Gipuzkoako Foru Aldundiaren beraren bildumek eta San Telmo Museoaren bildumek osatzen dute, eta horiei Gipuzkoako lurraldeko beste ondare batzuk gehitu zaizkie; ondare hori zabaltzeko abiapuntua da, bai zentroa bera ikerketara eta ezagutzara irekita dagoelako, bai eta San Telmok eta gainerako museoek egindako erakusketen bidez ere.

Bi kasuetan, eraikin bakoitzaren eta proiektu bakoitzaren berezko ezaugarriez gain, XXI. mendean gertatu den berrikuntza kontzeptuala da interesgarriena: ondarearen kudeaketari (eskuratzea, kontserbatzea, zaharberritzea, balio-adierazpena, erregistroa) modu bateratuan ekiteko asmoa lurraldeko bi erakunde nagusien aldetik eta jarduteko modu berri bati ekitekoa, nahiz eta bakoitzak bere autonomia osoa izan.

Hori guztia bi erakundeentzako onuragarria den hitzarmen batean gauzatu zen, sinergiak sortuz, ondare komun bat sortzera bideratutako baliabide publikoak hobeto kudeatuz.

Beraz, 2021ean 10 urte beteko dira Gipuzkoako bi ondare-zentro horien ibilbide bateratua abian jarri zenetik, eta aldi horretan lankidetza etengabea eta aberasgarria izan da. Garrantzi berezia du eskuratze-politikak, ez lehiatzeko eta bildumei koherentzia emateko aukera eman baitigu. Lankidetza hori ikusarazteko, urtean zehar hainbat helburu izango dituen programazioa garatuko da. Harkaitz Millan, Kultura diputatua “programa bateratu bat diseinatu dugu ikusten ez diren zaharberritzeen lana erakusteko, eta, gainera, lanak berak zabaldu ditugu”. Alde batetik, bi erakundeen arteko koordinazioaren balioa erakutsi nahi da, baina, aldi berean, ondarearen arloan egiten duten ekarpena nabarmendu nahi da:

• Ondarea gehitzeko eta kontserbatzeko egiten den lana balioestea eta ezagutaraztea. Eskuratzea eta kontserbatzea.
• Ondareak komunitate bakoitzaren elementu propio eta berezi gisa duen garrantzia azaltzea, bai eta haren kontserbazioa eta babesa bermatzeko beharra ere. Zabaltzea.
• Ondarea errespetatzen eta zaintzen heztea. Sentsibilizatzea.
• Gure ondarea hobeto ezagutzen laguntzea. Ezagutza.

Bi lan ildo
 

1.2. Zaharberritze zikloa, San Telmo Museoan

Ondarea zaharberritzea da San Telmoren eta Gordailuaren zereginetako bat. Irungo ekipamenduaren barruan zaharberritze-tailer bikaina sortzeari esker, hainbat zaharberritze eredugarri egin ahal izan dira bertan, eta erakunde bakoitzak egindako proiektu nagusiak jasoko dituen ziklo baten bidez errepasatuko dira. Saioak egingo dira, eta, horietan, proiektuak azalduko dira, baliabide, proiekzio, hitzaldi, in situ bisita eta abarren bidez, San Telmo Museoan.

Behin-behineko egutegia:
1. hiruhilekoa - 3 saio
Otsailak 4: Sert oihalen zaharberritzea.
Otsailak 11: Serteko mihiseen zaharberritzea.
Martxoak 11: argazkilaritzaren kontserbazioari buruzko topaketak.

2. hiruhilekoa - 2 saio
Maiatza: ehunak zaharberritzea.
Ekaina: Urgulleko arroilen zaharberritzea.

Azken lauhilekoa - 3 saio
Iraila: zaharberritze arkeologikoa. Materialen arkeologia.
Urria: jineta ezpata zaharberritzea.
Abendua: Martínez de Mendaroren botozko taula flamenkoaren zaharberritzea.

2 - Gure ondarea zabaltzen dugu: lan aktibo eta jarraituaren bidez gure bildumak obra adierazgarriekin handitzearen garrantzia ulertzen laguntzen duten hedapen proiektuak, ondare hori eta gure gizartearen bilakaeraren irudikapen-balioa ezagutarazten dutenak.

2.1. Erakusketak: erakusketak ondareari buruzko lan katearen azken maila dira. Bildumak jendaurrean erakusteko eta balioan jartzeko aukera ematen digute, ezagutza zabaltzeko eta errepresentazio gisa balio duten hainbat gairi buruzko gogoeta eta pentsamendua sustatzeko.
Orain arte egindako proiektuen artean, Arrikrutzeko lehoia, Kiputz. Amildegia Historiaurrean, Heriotza edo gaur egun museoan ikusgai dagoen Urgullen magalean aldi baterako erakusketak nabarmendu daitezke.
2021erako ere lankidetza elementu aipagarrietako bat duten proiektuak lantzen ari gara:

Koch Bengoechearen argazki-funtsen aldi baterako erakusketa, familiak San Telmori emanak eta gaur egun Gordailuan tratatu eta kontserbatuak. Proiektu horri esker, zenbait jarduera egin ahal izango ditugu argazki-funtsak kontserbatzeko zailtasunak ezagutzeko eta, era berean, dohaintzak gure bildumak handitzeko funtsezko iturri gisa ezagutzeko.

Baginen, bagara aldi baterako erakusketa, emakume artisten lanek San Telmon eta Gordailuan duten presentzia eta artearen testuinguruan duten presentzia eta absentzia jorratzen dituena.

2.2. Lanbide tradizionalen erakusketa: saskigintza
Museoko klaustroan egiten den artisau erakusketa da, Aste Santuan egiten den zuzeneko erakustaldiekin batera. Proiektu honen helburua da euskal lanbide tradizionalak ezagutzen eta berreskuratzen laguntzea eta jarduera honi lotuta kontserbatutako ondarea erakustea.

2.3. Ondarearen Europako jardunaldiak
Kultur ondarearen balioa nabarmentzea eta dinamizatzea helburu duen urteko programa, Europako Kontseiluak sustatua lelo baten inguruan. Irailetik urrira bitartean egiten diren mota askotako jarduerak.

2.4. Ondare Bizia
Ondare Bizia jardunaldiak Gordailuan egiten dira, besteak beste, eta San Telmo ere bertan izaten da. 2021eko edizioan "ondarea sozializatzeko" ideia garatuko dute; izan ere, zerbait kolektiboa bada ere, ondarea gizabanako bakoitzaren nortasunaren eraikuntzaren parte da.