II. "Gipuzkoa Bizikletaz" Jardunaldiak irisgarritasun unibersala aldarrikatzen du mugikortasun aktibo iraunkorraren oinarri gisa

Rafaela Romero: “Pertsona bakoitzak zerbitzu publiko bakoitzera eta zerbitzu publikoko azpiegitura bakoitzera iristeko eskubidea du eta aukera merezi du, ekitatez, desberdintasunerako lekurik gabe, eta arrazoi fisiko, pertzepziozko edo komunikatiboengatiko desabantaila-kasuetan ere ez. Eta lan horretan, eragile politiko eta sozialek gai izan behar dugu mugikortasun aktiboari demokrazia handiagoa emateko, eta helburu hori alderdien, partikularren taldeen edo taldeetan bildutako partikularren interesen gainetik jarri behar dugu”.

 

II. Gipuzkoa bizikletaz jardunaldia ospatu da gaur goizean Donostiako Miramar Jauregian, “Mugikortasun aktibo iraunkorrago baterantz” izenburuarekin. Saioan zehar, bizikleten eta oinezkoen mugikortasunarekin lotutako hainbat alderdiri buruzko hitzaldiak eman dira, hainbat angelutatik. Aukera-berdintasuna, segurtasuna, irisgarritasun unibertsala, bizikidetza, konektibitatea, baliabideen erabileraren optimizazioa edo mugikortasun aktibo eta iraunkorrera bideratutako hiri-eraldaketak izan dira esku-hartzeen eta iritzi-trukeen bi ordu baino gehiagotan garatutako ikuspegietako batzuk.

Rafaela Romero, Mugikortasuneko eta Lurralde Antolaketako diputatuak eman dio hasiera jardunaldiari, eta ongietorria eman die bertaratutako guztiei. Horrez gain, azpimarratu nahi izan du “giza dibertsitateak gora egin duela Europa osoan, adinari, kulturari eta gaitasun fisikoari dagokienez. Gaur egun, lehen mugikortasun aktiboa murrizten ziguten gaixotasunak eta lesioak gainditzen ditugu, eta mugitzeko erraztasun berberak ez dituzten gero eta pertsona gehiagorekin bizi gara. Gure herrialdean, 16 milioi pertsona baino gehiago izan daitezke mugikortasuna zailtzen duten oztopoak kentzearen onuradun. Asko dugu egiteko gure bidegorriak mundu osoan eskuragarri daudela eta Gipuzkoako herritar guztiek berdintasun-baldintzetan erabil ditzaketela adierazi aurretik”.

José Manuel Navarro kazetaria izan da jardunaldiaren aurkezle eta moderatzaile, eta hitzaldi-txanda Euroveloko (Europako Txirrindulari Federazioa) Marta Orihuelekin hasi da. Bide telematikotik nabarmendu duenez, “egungo larrialdi ekonomiko, sanitario eta klimatikoaren aurrean ezinezkoa da konponbideak aurkitzea bizikleta-kopurua handitu gabe. Bizikleta-tradizio txikiagoko herrialdeetan asmo handikoak izan ziren, eta haien jarduerek eragin katalizatzailea izan zuten, hiri askok bizkortu baitzituzten prozesuak pandemian zehar. Pariskoak, Bruselakoak edo Irlandakoak bezalako adibideek erakutsi digute herritarrek, hobekuntza horiek ikusten dituztenean, aldaketa hori babesten jarraitzen dutela”.

Entzuleek interes handiz jarraitu dute ConBici elkarteko koordinatzaile Laura Vergararen erakusketa. ConBici, 1990ean sortutako erakundea, benetako erreferentzia da Espainian, eta 70 txirrindulari elkarte eta kolektibo biltzen ditu, ezaugarri komun batekin: maitasuna eta bizikleta bidezko mugikortasunaren sustapena. Vergarak bere hitzaldian azpimarratu duenez, "mugikortasuna bizitzari datxekion zeharkako elementua da. Efizientziarako Europa mailako estrategiek hainbat elementu dituzte, hala nola sailen arteko eta lurraldeen arteko kogobernantza eta gizarte-sarearekiko eta lantalde teknikoekiko interakzioaEpe luzera eta epe laburrera egin daitezkeen neurriak bereizi behar dira, egiturazkoak, eta aldaketa txikiei ere erreparatu behar zaie, horiek erakartzen baitituzte erabiltzaileak bizikletara. Elementu fisikoan, gakoa espazio publikoaren birbanaketa da. Lehenik eta behin, nolakoa izatea nahi dugun eta zer funtzio betetzea nahi dugun pentsatu behar dugu. Espazioak demokratikoagoa izan behar du".

Goi-mailako mahai-ingurua
Jardunaldiak mahai-inguru batekin jarraitu du. Bertan parte hartu dute José Antonio Santano, Irungo alkate eta FEMPeko (Espainiako Udalerri eta Probintzien Federazioa) Garraioen, Mugikortasun Iraunkorraren eta Bide Segurtasunaren Batzordeko presidenteak; Ander Iturri, Mugikortasuneko foru zuzendariak; Erkunde Almagro, Mujeres en Bici elkarteko sortzaile eta Women in Bike programaren koordinatzaileak eta Txema Hernández, Cristina Enea Fundazioko zuzendariak.

Jardunaldiaren zati honetan, José Antonio Santanok nabarmendu du “mugikortasunak ateak ireki dizkigula hiriak eraldatzeko eta espazioen banaketari buruzko hausnarketa egiteko. Hiriaz gozatzeko eskubidea dago, eta hori ere oinarrizko eskubidea da. Erakundeok, eta bertan gauden politikariok, sinistu egin behar dugu eta, gainera, denboran iraunkorrak izan behar dugu. Lehenengo aldiz dugu bizikletaren estrategia estatala. Espainian, pertsonen % 55ek bizikleta dauka, eta gero eta gehiago erabiltzen da egunero, astegunetan, eta asteburuetako aisialdiaz haratago doazen erabilerak betetzen ditu”. Santanok, halaber, eskatu du “Santiago zubia berriz irekitzea, Frantziak itxi egin baitu, Euroveloko bide kantauriarretik igarotzea galaraziz”.

Bestalde, Ander Iturrik, Mugikortasuneko foru zuzendari den aldetik, azpimarratu nahi izan du “Gipuzkoak mugikortasunaren arloan eredu eta erreferentzia gisa duen garrantzia, azken urteotan egiten ari garen lanari esker. Bizikletaren elektrifikazioak hainbat ikuspuntutatik eman ahal izango ditu konponbideak, eta aukera emango die gaitasun fisiko txikiagoa duten pertsonei beste mugikortasun mota baten aldeko apustua egiteko, herritar gehiago erakartuz bizikleta erabiltzera, bereziki gurea bezalako lurralde batean, orografia berezi batekin”. Era berean, proiektu pilotu bat iragarri du, “Aldundiak bizikleta-parkearen elektrifikazio-prozesua errazteko, bai eskuratze-kostuei dagokienez, bai karga-espazioei dagokienez, 10 urtean Gipuzkoak bizikleta bidezko mugikortasunaren erreferentzia izaten jarrai dezan. Azpimarratu nahi dut administrazio publikoak mugikortasunari gero eta balio handiagoa ematen diola eskubide gisa”.

Bestalde, Erkunde Almagro Emakume Bizikleten Fundatzaileak eta RFECren Women in Bike programaren koordinatzaileak nabarmendu du “kirol arloan federazioetatik gizarteratze programak garatu direla, emakumeok 40 urteko atzerapena dugulako gizonekin alderatuta. 80ko hamarkadan Orbea taldean gizon eta emakumeen atala genuen, baina neskek ez genuen profesionaletara pasatzeko aukerarik. Erakundeen eta kolektiboen politika eta bultzadei esker, egoera aldatzen ari da. Women in Biketik, bizikleta irteeretan taldea gidatzeko emakumeak prestatzen ditugu, eta Gipuzkoan ere badago Emakume Errepidean. Programa inklusiboei esker, emakumeok ekarpen txikia egin diezaiokegu txirrindularitza profesionalari”.

Cristina Eneako zuzendariak, Txema Hernandezek, bat egin du “bertako biztanleentzat hiri bizigarriagoak eta atseginagoak diseinatzeko beharrarekin, klima-aldaketaren aurkako borrokaren premia ahaztu gabe, eredu berrietarantz azkar eboluzionatzen ari baita. Beraz, hiri barruko mugikortasunaren konfigurazio berri bati buruz ari gara, non motordun ibilgailu pribatua bertan behera uzten den (eta ondorioz hirigintza egokitzen den) eta bidaiariak garraio kolektiborako eta mugikortasun aktiboko moduetarako (oinez eta bizikletaz) lekualdatzen diren”.

Mahai ingurutik egindako gogoetek eta ideiek bat egin dute Rafaela Romero Mugikortasuneko eta Lurralde Antolaketako diputatuaren planteamendu askorekin. Azken urteotan Gipuzkoan egindako ahalegin garrantzitsu eta gogobetegarria nabarmendu du, lurraldea “Estatuko erreferente bihurtu baitu bizikleta eta oinezkoen bideen arloan. Espainiako probintziarik txikienetakoa gara, eta 404 kilometroko sare hori (horietatik 131 bide berdeak dira) Euskadiko zabalena da, eta lurraldeko eskualde guztiak lotzen ditu, bizikleta eta oinezkoen egitura garrantzitsu baten bidez, herritarren zati handi bati zerbitzua ematen diona”.

Gipuzkoa Bizikletaz II. Jardunaldia amaitzeko, ideia garrantzitsuenak laburbildu ditu Ainhoa Zuazuk, Bizibiziki aholkularitza enpresa hernaniarraren ordezkariak, eta amaiera eman dio gaur Gipuzkoan bizikleta eta oinezkoen mugikortasunaren urteroko topagune gisa finkatu den hitzorduari.