Barrenatzaile edo harri-zulatzaileek arroka barrena batekin zulatzen dute, bertan dinamita sartu eta ondoren leherraraziz.

Barrenaren mutur bat zapala da eta "V" formako bukaera dauka, bi puntakoa. Barrena bi langileren artean erabiltzen dute: bata, ahal bada behintzat, eserita dagoela; eta bestea, berriz, zutik. Lehenak erreminta zuloa egiten hasterakoan zuzentzen du, zuloa zuzena izan dadin eta barrena harrian traba ez dadin. Besteak, bitartean, mugimendu bertikal etenak eginez, erreminta harriaren kontra estutzen du; eta erreminta zulatzen ari den harritik ateratzen duen bakoitzean, bira laurden bat ematen dio.

10 cm-ko zulo egiten denean, barrenari erlaitza jartzen zaio, zulora poliki-poliki botatzen den urak zipriztinik ez botatzeko. Zuloa sakonagoa egiten den heinean, ura botatzen zaio, horrela zaborra edo harri hondakinak atera eta barrena traba ez dadin.

Arrokan gabarro bat edo buztina topatzen denean barrena trabatzen bada, giltza batekin aurrera eta atzera jiratzen da, handik ateratzea lortu arte. Batzuetan beste zulo bat egin behar da, failak agertzen direlako.

Barrenatzeari ekiten zaionean, bi langileak zutik jartzen dira zulaketa amaitzeko, gehienetan metro bat eta hiru metroko arteko sakonera izaten duena. Zuloa egiten amaitzen dutenean, zuloa hurritz makila bati punta bat pixka bat irekitzen zaio, eta zuloa ondo garbitzen da, barrenak utzitako hondakin guztiak kentzeko. Makila zulotik ateratzean harri baten kontra ondo kolpatzen da, ondo garbitzeko. Zuloak erabat garbi eta lehorra geratu behar du, eta horretarako behar den guztietan sartu beharko da hurritz makila zuloan.

Hori egin ondoren, barrenatzeko makinak kargatzen dira. Dinamita kartutxoak zulo barrura sartzen dira, eta zuloa kartutxoak baino zabalagoa bada, makila batekin jasotzen dira. Lau, bost edo kartutxo gehiago jartzen direnean, azkenaurrekoan pistoia jartzen da, metxan alikateekin estututa jartzen dena. Barrenatzaile batzuek lan hori hortzekin egiten zuten, nahiz eta oso arriskutsua izan.

Pistoia jarri eta gero, kartutxoan sartzen da eta metxari korapilo bat egiten zaio, zuloan sartu eta makilarekin bultzatzen da. Zuloa sakona denean bi kartutxo edo gehiago jartzen zaizkio, eta berriz ere makilarekin bultzatzen dira.

Gero lur lehor eta garana bota behar da, inolako harritxorik gabekoa, metxa hondatu baitezake eta indarrez egin beharra dago. Metro bat baino sakonera handiagoa badu, metxa lurretik 10 cm-tara mozten da; eta kontrako kasua bada, metxa luzeagoa uzten da. Metxaren punta laban txiki batekin mozten da, pixka bat irekitzeko. Zulo bat baino gehiago badago, denak batera pizten dira. Dinamitak bi edo hiru minutu behar ditu lehertzeko.

Metxak piztu baino lehen, hiru korneta-dei egiten ziren, eta ondoren azken zuloko metxa pizten zen. Dinamitak leherrarazten zuen heinean, eztandak kontatu egiten ziren. Barrenatzaileek eta gainerako langileek ahal zen urrutien egiten zuten alde, askotan inguruko etxola batean sartzen ziren harriengandik babesteko. Kartutxo guztiek eztanda egiten zutenean, berriz ere korneta jotzen zen.

Kartutxoren batek ez bazuen eztanda egiten, berriz ere zuloa kontu handiz garbitzen zen hagaxka batekin, eta gero karga berria jartzen zitzaion, beita izenekoa.

Harrobietan, horrelako lanak gehienetan eguerditan egiten ziren, langileak lanean ari ez zirenean, horrela aireztaketa errazagoa baitzen.

Balde lerroa eusten zuen egurrezko astoaren xehetasuna. (Isidro Saenz de Urturi 02/03).

Igeltsua erauzteko erremintak (Isidro Saenz de Urturiren informazioa. Julen Zabaletak egindako marrazkia).