Ostatuak

Barrakoi edo aterpetxeez gain, minerala erauzten eta garraiatzen aritzen ziren meatzariak enpresak eraikitako etxeetan bizi ziren, hau da, peoi-etxeetan. Alokairua ordaindu behar zuten, eta konpainian lana egiteari utziz gero, hiru egunen buruan utzi behar zuten etxea. Baita ere ohikoa zen langileak ostatuetan bizitzea. Ostatuetan, meatzariaz gain, beste bi senar-emazte bizi ohi izaten ziren, hau da, ohikoa zen baino jende gehiago bizitzeko moldatuta zeuden. Aterpetxeak desagertu zirenean, ostatuek garrantzi handiagoa hartu zuten, baina, oro har, higiene arazoak oso ohikoak izaten ziren bertan.

Mercedes Arroyo (1928), Orconerako aterpetxean aritu zen bere ahizpa Maria Anjelesekin batera. Geroago, 1950ko hamarkadan, 7 edo 8 meatzari bizi ziren ostatu bat izan zuen. Meatzariei ostalari edo posadero esaten zitzaien.

Anjeles Arroyo eta bere senarra, 1950 aldera (Gallartako Meatzaritzaren Museoa)

Apopiloek ostatuan gosaldu, bazkaldu eta afaltzen zuten. Ostalari bakoitzak nahi zuen jatekoa aukeratzen zuen, eta Mercedes Arroyok haien kontura erosten zuen. Ondoren otorduan zazpi edo zortzi lapikotan prestatzen zituen, "ikatzezko txapa baten gainean" eta "kostua" bakarrik kobratzen zien. Ohikoena arrautza eta patata frijituak izaten ziren, edo “beraiek ekartze zutena". Gela batean hiru ohe zeuden, eta ondokoan, bi ohatze, zuten lanagatik asko zikintzen zituztenak.

Anjeles eta Mercedes ahizpak, gaur egun (C.U. 02/2001).

Mercedesek ez du oroitzen arazo handirik izan zuenik, baina ostalariek askotan egiten zituzten konparaketak ostatuetan emandako zerbitzuei buruz, eta ondorioz, liskarrak eta errietak ohikoak izaten ziren. Oso gaizki portatzen ziren meatzariek, bai ohitura txarrak edo ordaintzen ez zutelako, ostatua aurkitzeko arazoak izaten zituzten.

1950eko hamarkadan, ostatuek asteko 25 pezeta kobratzen zituzten, eta prezio horren barne egoten zen laneko arropa garbitu, lisatu eta konpontzea. Lan hori asteburuetan egin behar izaten zen, astelehen goizerako prest egon behar baitzen arropa, ez baitzuten ordezko jantzirik.

Iturri nagusiak

• Ricarda Allua (1913)
• Angelines Arroyo (1924)
• Mercedes Arroyo (1928)