Zerbitzu honen helburua hau da: adingabe bat ustez babesgabetasun-egoera larrian dagoela jakinarazteko erakunde, profesional, elkarte, partikular eta abarrek egindako jakinarazpenak jasotzea; babesgabetasun-egoera larriaz ulertzen da adingabeek beren ongizatean galera nabaria pairatzea, gurasoek edo legezko arduradunek arduragabekeriaz jokatzen dutelako edo tratu txarrak ematen dizkietelako. Horrez gain, eta jakinarazpena jaso eta gero, balorazio-prozesu bat egiten da, susmoen egiazkotasuna, larritasun-maila zein babesgabetasun-egoerari lotuta egon daitezkeen arazoak egiaztatzeko, eta, azkenik, esku hartzeko beharrak zehazteko asmoz, eragindako adingabeen babesa eta ongizatea bermatu ahal izateko.
Udalei larritasun arin edo ertaineko arrisku- edo babesgabetasun-egoeretan dauden haurrei arreta emateko esleitu zaien eskumena dela-eta, Diputazioaren ardura izaten dira larritasun handiko jakinarazpenak, hau da, babesgabetasun arrisku larrikoak eta babesgabetasunekoak.
Udaletako gizarte zerbitzuak ateak dira gizarte zerbitzuen sisteman sartzeko. Horregatik, horietara jo behar da jakinarazpenak egiteko, eta horiek egiten dute lehen hautemate eta aztertze lana, eta gero, Foru Aldundira desbideratzen dituzte salaketak, behar izanez gero. Hortaz, baldin eta susmoa badago, edo ziurtasuna, haur edo nerabe bat, agian, nolabaiteko tratu txarrak jasaten ari dela, beti bidali behar da informazio hori oinarrizko gizarte zerbitzuetara.
Udaletako gizarte zerbitzuek irizten badiote Foru Aldundiarena dela lortutako informazioaren eskumena, orduan Foru Aldundira bidaltzen dute, horrek bere gain har dezan.
Babesgabetasun larriko egoera bat dagoen edo ez, eta babes-neurririk egokiena zein den erabakitzeko eginkizuna Haur eta Nerabeen gaietarako Eskualdeko Taldeek egiten dute.
Haurren babes-zerbitzuek burutzen duten esku-hartzearen alderdi bat da beren familietatik banatzen diren edo haiez arduratzen den heldurik ez duten adingabeen inguruko legezko neurriak hartzea. Hauek izan daitezke legezko babes-neurriak:
Horri gehitu behar zaio gazte multzo hau: behin adin-nagusitasunera iritsi direnean, babesteko egoitza-baliabideetan edo harrera-familietan egonaldia luzatzeko aukera duten gazteak.
Haur guztiek familia giro beroa eta sendoa behar dute familia bezala hazi, bizi eta hezteko. Onena litzateke hori familian bertan gertatzea baina gure gizartean badira guraso asko, gauza bat dela edo besta bat del aeta, arazoak dituztenak edo zailtasun handietan daudenak eta, ondorioz, ezin zaindu dituztenak seme-alabak modu egoki batean.
Haurra babesgabetasun egoeran dagoela esaten da haurra egoera larri batean dagoenean gurasoek zaintzen ez dutelako eta behar bezalako arreta ematen ez diotelako; orduan, familiarengandik urruntzea da modu bakarra haurraren ongizate fisikoa eta psikologikoa bermatzeko.
Gipuzkoan, adingabeen segurtasuna eta ongizatea zaintzen duen erakundea Gipuzkoako Foru Aldundia da, eta hari dagokio egoera horretan dauden haurren babesgabetasun egoera erabakitzea.
Babesgabetasuna erabakitzen denean, haurrak gurasoekin bizitzeari utzi egiten dio, eta Foru Aldundiak erabakitzen duen leku batera joaten da bizitzera, familiaren etxetik kanpora (harrera pisu bat izan daiteke edo harrera familia baten etxe bat).
Babesgabetasuna erabakitzen denean, Foru Aldundiak haurraren tutoretza ere bere gain hartzen du, eta gurasoei eten egiten zaie, aldi baterako, guraso agintea. Horrek esan nahi du Foru Aldundia izango dela haurraren zaintzari, arretari, heziketari eta osasunari buruzko erabaki guztiak hartuko disuena. Orobat, hark erabakiko ditu bisita erregimena eta familiarekin izango dituen harremanak, besteak beste.
Gurasoak ados ez daudenean Foru Aldundiak beren semearen edo alabaren babesgabetasuna erabakitzeko eman dituen arrazoiekin, erabaki horren ebazpena (Foru Agindua) gora jo dezakete epaitegian.
Epaitegiak Foru Aldundiaren esku-hartzea berraztertuko du, eta erabaki dezake babesgabetasunaren erabakia indarrik gabe uztea eta haurra familiaren etxera itzultzea (iruditzen bazaio ez zegoela arrazoirik haurra familiarekin itzultzea), edo baieztatzea haurra Foru Aldundiaren babosean jarraitzea (arrazoiak ikusten baditu gurasoengandik bereizteko).
Errekurtsoa Lehen Auzialdiko Epaitegian aurkeztu behar da (Familia), txandan dagokion horretan: kalkutako Teresa plaza 3, 1. solairua (Epaitegiko eraikina – Egiako auzoa).
Gurasoren batek errekurtsoa jarri nahi badu, oso garrantzitsua dad hauek kontuan izatea:
Bi hilabete igarota, gurasoek EZIN IZANGO DUTE seme-alaben babesgabetasuna erabaki zuen aurkako errekurtsorik jarri. Hala ere, epaitegiaren aurrean eska dezakete babesgabetasun egoera indarrik gabe uztea, eta haurra familiarekin itzultzea, ondoren azalduko dugun epean eta prozedurari jarraituta.
Guraso batek uste badu egoera aldatu egin dela (babesgabetasuna eragin duen egoera) eta haurraren zaintzaren ardura berreskuratzeko moduan daudela, Donostiako Familiako Epaitegiari eska diezaiokete babesgabetasun egoera indarrik gabe uztea, eta erabakitzea haurra itzul dadin familiaren etxera.
Horrelakorik eskatu nahi izanez gero, oso garrantzitsua da hauek kontuan izatea:
Bi urte joan direnean gurasoek semearen edo alabaren babesgabetasuna erabaki zuen ebazpena (Foru Agindua) jaso zutenetik, EZIN izango dute Familia Epaitegira jo babesgabetasun egoera indarrik gabe utz dezan eta haurra familiaren etxera etor dadin eskatzera. Orobat, ezingo dute, epaitegi horretan, Foru Aldundiak hartzen duen inolako neurririk gora jo (haurraren zaintza, arreta, heziketa, Osasuna, bisita erregimena eta harremanak… eta abar).
Hala ere, 2 urteko epea igarota, gurasoek Foru Aldundia eta Gipuzkoako Probintzia Auzitegiko Fiskaltza jakinean gainean jar ditzakete, babesgabetasun egoera erabakitzeko baldintzetan aldaketaren bat gertatu bada.
Foru Aldundiak erabaki dezake, edonoiz, babesgabetasun erabakia indarrik gabe uztea, eta haurra aitarekin edota amarekin itzultzea, betiere ez badago modu egonkorrean integratuta harrera familian eta irizten ez bazaio haurrarentzat onena bertan jarraitzea dela.
Gipuzkoako Probintzia Auzitegiko Fiskaltzak (Adingabeen Atala) Kalkutako Teresa plazan dago, 3. zenbakian, 2. solairuan, Donostian (Epaitegien eraikina – Egiako auzoa).
Haurra familiaren etxetik kanpo bizi den denboran zehar (harrera pisu batean edo harrera familia batean), Foru Aldundiaren ardura da haurraren inguruko neurriak hartzea, betiere haurraren zaintzaren, arretaren, heziketaren, osasunaren, bisita erregimenaren eta familiarekiko harremanen eta abarren mesedetan.
Gurasoa ados ez badago neurri edo erabaki hauekin, errekurtsoa jar dezake Familia Epaitegiaren aurrean, betiere 2 urteko epea iraungi ez bada semearen edo alabaren babesgabetasun egoera erabaki zuen ebazpena jakinarazi zitzaionetik (Foru Agindua).
Epaitegiak Foru Aldundiaren neurriak edo erabakiak berrikusiko ditu, horiek hartzeko arrazoiak, eta indarrik gabe utz ditzake, haurraren ongizaterako egokiak ez direla uste badu, edo bere horretan utz ditzake, neurriok haurrarentzat egokienak direla uste badu.
Errekurtsoa txandan egokitu zaion Donostiako Lehen auzialdiko epaitegiaren aurrean aurkeztu behar da (Familia). Epaitegi hori arestian aipatutako helbidean dago.
Guraso batek errekurtsoa jarri nahi baldin badu, oso garrantzitsua da hauek kontutan izatea:
Legezko babes-neurri bat hartzea da, adingabea familiatik bereizita, behin betiko balorazioa egin baino lehen, eta une horretan dauden adierazleen arabera arrisku larrikoa izan daitekeen eta ahultasuna eragin dezakeen egoera baten aurrean, adingabeak babesteko helburuaz.
Neurri hau gauzatu daiteke harrera familia batean (haurrarekin harremanik ez duen familia batean zein familia zabaleko kide batekin) edo Egoitza Harrerako Sarearen zentroren batean.
Erreferenterik gabeko adingabe atzerritarren larrialdiko harrera beti horretarako propio prestatuta dagoen zentro batean egiten da, hauen arretaren behar bereziak era egokian atenditzeko eta hizkuntzaren mugak gainditzeko.
Gipuzkoako Foru Aldundiko Zainketetako eta Zainketa eta Gizarte Politiketako Departamentuak Haur eta Nerabe gaietarako Eskualdeko Taldeak (HNET) sortu ditu laguntza eman dezaten haurrak babesteko Aldundiaren eskumeneko gaietan. Talde bakoitzak Gipuzkoako Lurralde Historikoko gune jakin batean egiten du lan, eta gaur egun lau talde daude lanean lurralde osoan.
HNETak Haurren Babeseko Sarrera Atalaren mende daude funtzionamendu aldetik eta atal hori Gipuzkoako Foru Aldundiko Zainketa eta Gizarte Politiketako Departamentuko Haur, Nerabe eta Gazteen Zerbitzuaren barruan dago.
Haurren Babeseko Sarrera Atalaren funtzioak honako hauek dira, besteak beste:
Goian aipatutako eginkizunetan Haurren Babeseko Sarrera Atalarekin elkarlanean aritzen den taldea da, eta talde horren barruan gizarte langileak eta psikologoak daude. Aipatutako ataleko profesionalek gainbegiratzen dute talde horren lana.
Beren funtzioak betetzeko, HNETek familiekin eta adingabeekin egin behar dute lan eta, aldi berean, beraiekin harremanetan dauden profesionalekin. Kasu gehienetan, profesional horiekin egin beharreko koordinazio lana familiekin egin beharrekoa bezain garrantzitsua da eta, koordinazio lan hori falta bada, familiekin egin beharreko lanak arrakasta gutxiago eduki dezake.
Haur eta Nerabe gaietarako Eskualdeko Taldeak ondorengo zereginak ditu:
Nahiz eta HNETek eta talde esku hartzaileek erantzukizun handiko lana egin familiekin babes gabezia larriko egoeretan, esperientziak esaten digu, eta legeak horrela egiaztatzen du, haurren babesa gizartearen erantzukizuna dela eta, beraz, profesional, erakunde eta partikularren ardura. Bestela, gure lanaren eraginkortasuna gutxitu egiten da eta, ondorioz, neska/mutilek eta beren familiek laguntza gutxiago jasotzen dute arazoak konpontzeko.
Beraz, oso garrantzitsua da guretzat aipatutako taldeen lankidetza, eta kasu jakin batean gure profesionalekin elkarlanean aritu behar dutenean ahalegin guztiak egingo ditugu harreman hori errazteko.
Gipuzkoako Lurralde Historiko osoa hartzen duten lau talde daude. Ondorengo udalerrietan daude kokatuta: Hondarribian, Tolosan , Zarautzen eta Donostian. Talde bakoitzak jarduketa gune jakin bat hartzen du ondorengo banaketaren arabera
HNETek jasotzen dituzten eskaerei Gipuzkoako Foru Aldundiaren edo Gipuzkoako udaletako gizarte zerbitzuen bitartez soilik erantzungo zaie. Hala ere, duten lanarengatik, profesional mota guztiekin dituzte harremanak. Kasuren bat el aeta, HNETeko profesional betekin harremanak baldin badituzu, profesional horrek esango dizu zein den harremanetarako bide egokiena kasu horretan lan egiteko.