"Oreka berdea funtsezkoa da lurraldearen jasangarritasuna bermatzeko"

500 pertsona inguruk parte hartu dute gaur Gure Lurra Sembrando Futuro biltzarraren seigarren edizioan. Gipuzkoako Foru Aldundiak sustatu du kongresu hori, lehen sektorearen eta kaletarren arteko topagune eta elkarrizketa gune izan dadin. Oreka berdea ardatz egituratzaile gisa hartuta, jardunaldiaren ardatza izan da lehen sektoreak larrialdi klimatikoari aurre egiteko eta Gipuzkoako ongizatea bermatzeko duen potentziala ikusgai jartzea, bai eta nekazaritza, abeltzaintza eta basogintza ustiategiak merkatu berrietan merkaturatzeari dagokionez dituen aukerak erakustea ere. Baserritarrek, ikertzaileek, eragile sektorialek, ordezkari instituzionalek eta ospe handiko zenbait pertsonak sektorearen erronkak eta eginkizuna partekatu dituzte herritarrekin, ekonomiaren, gizartearen eta ingurumenaren ikuspegitik.

Gipuzkoako diputatu nagusi Eider Mendozak "oreka berde baten alde lan egiteko beharra" defendatu du biltzarraren irekiera instituzionalean, lurralde osoak "aurrera egin ahal izan dezan klima aldaketari ematen zaion erantzunean, elikadura jasangarrian eta bizi ohitura osasungarrien hedapenean". Erronka horiek "ikaragarrizko garrantzia" dute, eta lehen sektoreak izan behar duen "protagonismoa" aldarrikatu du erronka testuinguru honetan. "Nekazaritzan, abeltzaintzan, artzaintzan eta basogintzan aritzen zaretenok funtsezko zeregina duzue Gipuzkoan eta Euskal Autonomia Erkidegoan KM0 elikagai osasuntsu eta jasangarriak ekoizteko, eta paisaia eta ingurumena zaintzeko. Erronka horiei guztiei ezin diegu aurre egin lehenengo sektoreari bizkarra emanez; behar den bezala baloratu behar ditugu eta bertan lan egiten duten pertsona guztiekin lankidetzan aritu", nabarmendu du.

Mendozaren hitzetan, landa-mundu "sendo, bizi eta dinamikoa" Gipuzkoan eta Euskal Herrian "gure kultura zaintzeko, natura babesteko eta elikadura osasungarri eta jasangarria bermatzeko" dugun "aktibo nagusietako bat” da. Horregatik guztiagatik, nekazaritzan, abeltzaintzan eta basogintzan diharduten pertsonen "aintzatespena eta haien bizi baldintzak sustatzearen" alde agertu da, "Gipuzkoaren eta gure herriaren etorkizuna ere haien ekarpenaren mende dagoelako".

Diputatu nagusiak azpimarratu du azken bi legegintzaldietan "lehen sektorearen alde egindako apustuari eusteko" konpromisoa duela Aldundiak, eta, gainera, "ekimen berritzaileak aktibatzeko asmo sendoa". Besteak beste, adibide gisa aipatu ditu Basotik fundazioa, basoak bazterrean ez uzteko eta baso kudeaketa jasangarria bultzatzeko; baserritar misto-profesionalaren figura sustatzea; edo Gaztenek programa indartzea, lehen sektorean belaunaldi erreleboa bultzatzeko.

"Hemengoa, ezinbestekoa"

Jardunaldia bi zatitan banatu da. Hala, lehenengo zatian sektoreko eragileen lana ikusarazi eta balioetsi da, eta ongizatearen eta klima aldaketaren aurkako borrokaren ikuspegitik eragile horiek gizarteari egiten dioten ekarpena nabarmendu da. Carl Honoré (Eskozia, 1967) idazle eta "Slow Movement" mugimenduaren eta bozeramaile global ospetsuak ireki du biltzarraren lehen zatia gero eta azkarragoa den mundu honetan desazeleratzearen garrantzia agerian jarriz. Bere hitzaldian nabarmendu duenez, erritmoa une egokian jaisteak gure ongizateari mesede egiten dio. “Slow mugimenduaren gakoa ez da dortoka pausoan joatea, baizik eta une bakoitzean abiadura egokia bilatzea, une bakoitzerako denbora orekatzen lan egitea”, adierazi du Honorék. Horrela, moteltzearen abantailei buruz hitz egin du, “plazer handiagoa eta lotura sozial eta sentsorial handiagoa lortzen dugu gauzei neurri justua ‘tempo justo’ aplikatzen diegunean, adibidez, jaten duguna landu, prestatu eta erritmo motelago batean kontsumitzen dugunean, kalitatearen aldeko apustua egiten denean, baserritik mahaira, alegia, presa eta janari lasterra jan beharrean”.

Honorék agerian utzi du, halaber, naturara konektatzeko eta hurbiltzeko beharra. Izan ere, “landa-inguruneak hiriko egunerokotasunak sortzen duen bertigo-abiadura hori murrizten laguntzen du”.

Honoréren hitzaldiaren ondoren, mahai-ingurua egin da, gai honi erantzuteko: Nola berma dezakegu Gipuzkoako nekazaritza jarduera klima larrialdiari aurre egiteko? Mahai inguruan, Gipuzkoako Foru Aldundiko ordezkariek,Telesforo Monzon eLab eta Arantzazulab-eko ordezkariek Gipuzkoako Herritarren Batzarrean parte hartzen ari diren 32 boluntarioek egindako gomendioak aztertu dituzte, klima larrialdiaren erronkari lehen sektoretik aurre egin ahal izateko. Iradokizun horien artean, honako alderdi hauek sustatzeko beharra azpimarratu behar da: baserri misto profesionala; KM0, ekoizpenaren lehen fasetik; tokiko produktua, hobari fiskalak doituz; basoen kudeaketa, I+Gren bidez eta sektore estrategiko bihurtuz; nekazaritza ekologikoa eta estrategikoa, lehiakortasuna, produktibitatea eta merkaturatzea areagotzeaz arduratuko diren erakundeak sortuz/handituz. Era berean, foro horrek honako garrantzi hau azpimarratu du: landa-jabeei konpentsazio ekonomiko bat itzultzea zerbitzu ekosistemikoei egiten dieten ekarpenaren arabera, eta balio horiek gizarteari zabaltzea; lehen sektorea estrategiko bihurtzea, balorazio ekonomikotik ekosistemara igaroz, inplikatutako eragileen parte-hartzearen bidez; lehen sektorea gaztetzeko neurriak aztertzea eta gizartea haurtzarotik kontzientziatzea eta sentsibilizatzea nekazaritzaren eta klima-aldaketaren munduari dagokionez.

Gizartea txikitatik sentsibilizatzeko ariketa honetan, lehen sektorea kontzientziatzeko eta txikienengana hurbiltzeko abian jarritako ekimenak aurkeztu dira jardunaldiaren lehen zati honetan.

Aukera berriak atzerrian

Bigarren blokea Edurne Pasaban alpinista, enpresari eta ingeniari industrialak ireki du. Munduan 14 zortzimilakoak igo dituen lehen emakumeak, bere kirol ibilbide profesionalean zehar izan dituen erronkak eta esperientziak partekatu ditu, bertaratutakoak bere hitzekin

inspiratuz. Testuinguru horretan, “bakoitzaren talentuan sinestearen garrantzia” azpimarratu du, “baita ikuspegi partekatua duen taldean lan egiteak duen garrantzia ere; izan ere, helburu propioa dugula dirudien arren, gaur kongresu honetan parte hartzen duzuenok helburu komun bat duzue: lehen sektore fisikoa bultzatzea, aurrera egitea eta ikusaraztea”.

Ildo horretan, adierazi du garrantzitsua dela “komunikatzea, umiltasunez lan egitea, aldaketara egokitzeko gai izatea, zintzoak izatea eta bakoitzaren ahultasuna onartzea talentua gehitzeko oinarri gisa”. Halaber, parte hartzaileak “bihotzak agintzen duen bidea” hartzera animatu ditu eta “honek berekin dakartzan erronken aurrean pasioz, anbizioz eta motibazioz jokatzea”.

Jardunaldiko bloke honetan, adibide praktikoak aurkeztu dira, hala nola Imanol Barnecilla Zooketen sortzailearena. Enpresaburu horrek Britainia Handiko merkatuan erreferente bilakatzen lan egiten du, Euskal Autonomia Erkidegoan artisau erara ekoitzitako kalitate handiko elikagaiak merkaturatuz. Bere ikuspegiak eta esperientziak eguneko azken solasaldirako bide eman dute, hain zuzen ere, tokiko produktuek beste merkatu batzuetara iristeko dituzten aukerei buruz sentsibilizatzera bideratu da.

Biltzarra Xabier Arruti Lurralde Oreka Berdeko diputatuak itxi du. Topaketa honetan jorratutako gako nagusiak laburbildu ditu eta lurralde oreka berdea bermatzeko lan egiteko konpromiso irmoa erakutsi du