Gipuzkoak bere uda inklusiboena eta parte-hartzaileena itxi du, hareatzen kudeaketa jasangarriari esker

Gipuzkoako Foru Aldundiko Jasangarritasun Departamentuak 2,65 milioi euro bideratu ditu Gipuzkoako hareatzetako garbiketa eta segurtasuna indartzeko, eta, horren ondorioz, hareatzak garbiagoak eta paperontziak hustu dira.

Udako hilabeteetan, bildutako hondakinen guztizko kopurua iazkoaren oso antzekoa izan da, % 1,56ko igoera txiki batekin eta 210.820 kg, nahiz eta alde nabarmenak dauden lurraldeko kostaldeko udalerrien artean.

500 pertsonak baino gehiagok erabili dute bainu inklusiboko zerbitzua Malkorben. Proiektu pilotu horrek Gipuzkoako hondartzetako irisgarritasuna indartzen du.

"Nik Hondartzak" aplikazioa tresna erreferente gisa ezarri da hondartzetako asistentzia planifikatzeko, 30.000 kontsultarekin eta 2.300 deskargarekin udako hilabeteetan.

José Ignacio Asensio: “Uda honen emaitzak gure hareatzen kudeaketa jasangarri bikainaren fruitu dira. Urtero, zerbitzu berriak eskaintzen ditugu, hala nola erretenak, gaikako bilketarako paperontziak, bideometria, sentsibilizazio-kanpainak, irisgarritasuna eta komun inklusiboak, besteak beste”.

Diputatu nagusiorde José Ignacio Asensiok eta Trantsizio Ekologikoko zuzendari Mónica Pedreirak 2024ko hondartza-denboraldiaren balantzea aurkeztu dute. Balantze horrek Gipuzkoako hareatzetan jasangarritasuna, segurtasuna eta irisgarritasuna hobetzeko etengabeko ahalegina islatzen du. Nahiz eta erronka batzuek, hala nola hondakinen gehikuntzak eta erreskateek, jarraitzen duten, baliabideen kudeaketa egokiak eta herritarren lankidetzak ahalbidetu dute Gipuzkoako hondartzak erabiltzaile guztientzako kalitatezko eta bikaintasunezko ingurunea izaten jarraitzea.

Bere hitzaldian, diputatu nagusiorde eta Jasangarritasuneko diputatu José Ignacio Asensiok Gipuzkoako Hondartzen Lurralde Mahaiak egindako lana nabarmendu du, Gipuzkoako hareatzen kudeaketan lortutako aurrerapenen giltzarri gisa: “Uda honek emaitzak baterako kudeaketa bikainaren fruitu dira. Departamentuaren ardura geure gain hartu genuenetik, hondartzak garbitzetik kudeaketa jasangarria ezartzera igaro gara. Kudeaketa horrek, urtez urte, zerbitzu berriak gaineratzen ditu, hala nola erretenak, gaikako bilketarako paperontziak, bideometria, sentsibilizazio-kanpainak, irisgarritasuna eta komun inklusiboak, besteak beste. Hondartzen Mahaia funtsezkoa izan da bilakaera horretan, Foru Aldundiaren eta kostaldeko udalen arteko ahaleginak koordinatzeko aukera ematen baitigu, Hondartzak Kudeatzeko Plan Integral baterantz aurrera egiten jarraitzeko”.

Gertakari larri gutxiago, erabiltzaile gehiago eta erreskate gehiago

Eguraldia oso ona izan ez arren, 2024ko udan Gipuzkoako hondartzetan izan den erabiltzaile-kopurua iazkoaren oso antzekoa izan da, eta ia milioi bat bisitari izan ditu ekainaren 15etik irailaren 15era bitartean. Guztira, 950.000 erabiltzaile erregistratu dira 2024an, aurreko urteko 940.000 erabiltzaileen aldean. 2023an bezala, Hondarribiko hondartza izan da jendetsuena, 275.000 pertsona; ondoren, Zarautz (203.000) eta Santiago (180.000).

Oro har, sorospen-zerbitzuek 327 erreskate egin dituzte guztira, hau da, iaz baino % 63 gehiago, 658 pertsona salbatuta, 2023an baino % 92 gehiago. Igoera hori, neurri handi batean, olatu gogorragoak izan dituen uda bati zor zaio. Gainera, latitude horietan ohikoak ez diren animalien behaketen eta lehorreratzeen gorakada nabarmena erregistratu da, eta horrek Gipuzkoako kostaldean eragiten ari diren aldaketen adierazle berri bat eransten du.

Aldaketak Gipuzkoako hondartzetako hondakinen bilketan

2024ko udan, bildutako hondakinen guztizko kopurua 2023koaren oso antzekoa izan da: % 1,56ko igoera orokorra izan da, eta 210.820 kilogramo bildu dira; hala ere, alde nabarmenak daude lurraldeko kostaldeko udalerrien artean.

Hondartza batzuetan, hala nola Hondarribian eta Orion, hondakinak nabarmen murriztu dira, % 37,54 eta % 24,20, hurrenez hurren, nahiz eta bi hareatzetan erabiltzaile kopuruak gora egin duen. Aurreko urtean, ordea, denboraleek nabarmen egin zuten gora bildutako hondakinen kopurua. Beste udalerri batzuetan, hala nola Deban eta Mutrikun, hondakinen kopuruak nabarmen egin du gora, % 44,33 eta % 70,27, berriro agertu direlako euriteak, itsasoak arrastatutako hondakinak ekarri zituztenak, eta egoera hori ez zen gertatu 2023an. Zarautzen, hondakinen % 18,51ko igoera hondartzara eramandako materialen metaketa handiagoari zor zaio; Getarian eta Zumaian, berriz, igoera apalagoak izan dira, % 5,55 eta % 4,77, hurrenez hurren, eta hondartza horietan bisitari gehiago izan dira.

Urtarrilaren 1etik irailaren 15era bitarteko aldiari dagokionez, aurreko urteko aldi berarekin alderatuta, % 60 hondakin gehiago bildu dira, 530.000 kilogramotik 850.000 kilogramora. Igoera hori, neurri handi batean, martxoko ekaitz gogorrak eragin zuen, kostaldera hondakin asko eraman baitzituen. Horri dagokionez, Jasangarritasuneko diputatu José Ignacio Asensiok adierazi duenez, ·klima-aldaketaren inpaktua gero eta nabarmenagoa da Gipuzkoako kostaldean, eta zenbait adierazlek berretsi egiten dute. Garrantzitsuenetako bat hareatzetako hondakinen gorakada nabarmena da”.

Ontzi arinen gaikako bilketari dagokionez, beheranzko joera ikusi da, guztira 8.180 kg bildu baitira, hau da, hondakin guztien % 4, 2022an erregistratutako % 5aren aldean. Aurten ere behera egin du beiraren bilketak. Hala ere, Hondarribia eta Zarautz nabarmentzen dira, non ontzi arinen banaketa % 32 eta % 15 hazi den, hurrenez hurren, aurreko urtearekin alderatuta. Datu horiek erakusten dute hondartzetako erabiltzaileak gero eta kontzientziatuago daudela hondakinak behar bezala bereizteari dagokionez, baina beste udalerri batzuetan izandako beherakadak erakusten du oraindik ere badela tarterik herritarrek alderdi horretan duten inplikazioa hobetzeko.

Uda inklusiboa eta parte-hartzailea Gipuzkoako hondartzetan

2024ko udaldia inoiz baino inklusiboagoa eta parte-hartzaileagoa izateagatik nabarmendu da. Malkorbeko hondartzan Jasangarritasun eta Gizarte Politiketako Departamentuek bultzatutako "Hondartzak Denontzat" proiektu pilotuaren barruan, 512 pertsonak bainu inklusiboko zerbitzu berria baliatu ahal izan dute, desgaitasun- edo mendekotasun-maila desberdinak dituzten pertsonentzat egokitua. Zerbitzu horrek, bainu lagundua ez ezik, hondartzara iristeko moduko egonaldiak ere eskaini ditu, eta guztiontzako ingurune inklusiboagoa sustatu du.

Gainera, Emaús Gizarte Fundazioarekin lankidetzan, hondakinak behar bezala kudeatzeari buruzko "Zatoz olatura: hondakinik gabeko itsasertz baten alde" sentsibilizazio-kanpaina egin da, eta 6.000 pertsonak hartu dute parte. Herritarrek konpromiso handia hartu dute jasangarritasunarekin eta ingurumena zaintzearekin. Kanpaina honen helburua hondakin gutxiago sortzea da, lehenik eta behin materialak berrerabiltzea sustatuz eta, halakorik ezean, birziklatzearen bidez kontsumo osteko kudeaketa egokia sustatuz.

Intzidentzia gutxiago karabela portugaldarrengatik eta alga toxikoengatik eta uraren kalitatearen hobetzea

Iazko urtearekin alderatuta, karabela portugaldarren presentzia askoz ere txikiagoa izan da: hiru ziztada baino ez dira erregistratu Getarian, eta ez da horregatik hondartzarik itxi behar izan arrazoi honengatik. Ostreopsis alga toxikoen egoera ere hobea izan da 2024an. Mutrikun kontzentrazio handiak erregistratu ziren abuztuaren amaieran, baina egoera azkar egonkortu zen eta gainerako hondartzek ez zuten maila kezkagarririk izan.

Klima-baldintzak ere hobeak izan dira 2024an, ekaitz gogorren gertaera gutxiagorekin, eta horrek Gipuzkoako hondartza gehienetan uren kalitatea hobetzen lagundu du. Nahiz eta hondartzetan, hala nola Santiagon eta Zumaian, bainatzeko debeku batzuk egon diren, denboraldia, oro har, positiboa izan da alderdi horretan.

"Nik Hondartzak" aplikazioa erabiltzea

"Nik Hondartzak" aplikazioak aukera ematen die erabiltzaileei hondartzen baldintzei buruzko informazioa denbora errealean lortzeko, eta funtsezko tresna gisa finkatzen jarraitu du. Uda honetan 30.000 kontsulta baino gehiago eta 2.300 deskarga egin dira, plataformaren erabilera aktiboa eta etengabea islatuz. Era berean, aplikazioak zerbitzuak handitu ditu, banderen egoerari, bainatzeko uraren kalitateari eta hondartzako eta bainu lagunduko zerbitzuei buruzko informazioarekin.