Krisi soziosanitario eta ekonomikoari aurre egitea eta pandemia osteko etorkizuna, 2021eko aurrekontuaren ardatzak

Gipuzkoako Foru Aldundiak gaur goizean aurkeztu du 2021erako aurrekontu orokorren proiektua: 983 milioi euroko aurrekontu propioa proposatu du, aurreko ekitaldiarekiko 68 milioi euroko hazkunde esanguratsu batekin (+% 7,4), alegia. "Bizi dugun maila anitzeko krisi honetan, egungo beharrei aurre egiteko eta pandemia osteko etorkizuna eraikitzeko tresna indartsu gisa aurkeztu ditugu 2021eko aurrekontuak", defendatu du Markel Olanok,  Gipuzkoako diputatu nagusiak. Gogorarazi duenez, egungo krisi soziosanitario eta ekonomikoaren aurrean zaurgarrienak diren pertsonak eta kolektiboak babestean jartzen du arreta Foru Aldundiak, eta 2021eko aurrekontuek ahalegin horretan jarduteko aukera emango dute. Aldi berean, Aldundiak Gipuzkoaren etorkizuneko ekonomiaren zutabe izango diren proiektu estrategikoak landuko ditu.

Olanok agerraldia eskaini du gaur komunikabideen aurrean, 2021eko aurrekontuen proiektuaren berri emateko, Jokin Perona Ogasun eta Finantza diputatuarekin eta Jose Ignacio Asensio bigarren diputatu nagusiordearekin. Foru Aldundiko arduradunek azaldu dutenez, 2020ko udazkenean ez zen posible izan aurrekontu proiektua aurkeztea, izan ere, irailaren amaierara arte ez zen ezagutu defizita izateko aukerarik zegoen ala ez, eta horrek aurrekontua luzatzera behartu zuen. Gobernu Kontseiluak gaur onartu du proiektua, goizean egindako ezohiko bilkuran, eta datozen asteetan Gipuzkoako Batzar Nagusietan aurkeztu eta eztabaidatuko da; izan ere, prentsaurrekoaren ostean, Aldundiko ordezkariak foru ganberara joan dira aurrekontu proiektua Xabier Ezeizabarrenari, erakunde horretako presidenteari, emateko. Behin betiko bozketa martxoan egitea aurreikusi dute.

Diputatu nagusiak, bere hitzetan, egungo egoera COVID-19 pandemiaren baldintzapean dagoela gogorarazi du. "Egoera honetan, gure helburu nagusia pertsona eta kolektibo zaurgarrienak babestea eta laguntzea da, bai osasunaren aldetik, bai ekonomiaren aldetik", adierazi du, eta 2021eko aurrekontuak horretarako "tresna" izango direla azpimarratu du. "Aldundiak aurrekontu sozialak, eraldatzaileak eta inbertitzaileak aurkezteko ahalegina egin du, bete-betean, aurrekontu proiektu honetan. Epe laburreko premiei aurre egin nahi diegu, aurre eginez osasun eta gizarte krisiari, batetik, eta krisi ekonomikoari, bestetik; gainera, epe ertain eta luzeko ikuspegiarekin, pandemia osteko etorkizuna eraikitzeko ahalegina indartuko dute", azaldu du diputatu nagusiak.

Olanok azpimarratu duenez, aurrekontu proiektu honetan aurreikusitako gastu igoera handia Foru Aldundiaren finantza indarrari esker egin da, eta Foru Aldundiaren etorkizuna arriskuan jarri gabe egingo da. "Azken urteotan asko hitz egin dugu zorra murrizteko egiten ari ginen ahaleginaz, haizea edozein unetan alda zitekeelako; azken legealdian, 130 milioi eurotan murriztu genuen. Une hori iritsi da, eta horren arabera jokatuko dugu, gure ahalmen guztiei zukua ateraz", azpimarratu du. Kontzertu Ekonomikoaren Batzorde Mistoak 2020ko irailean hartutako akordioaren arabera, Aldundiak 118 milioi euroko defizit-ahalmena du, eta, horri esker, aurreikusitako diru-bilketaren jaitsierari aurre egin ahal izango dio (60 milioi euro gutxiago) eta Aldundiak eskura izango dituen baliabideak 58 milioi euro gehiago izango dira.

 

Hiru ardatz

Foru arduradun nagusiak azaldu duenez, aurrekontuen proiektua hiru ardatz nagusiren inguruan egituratzen da: krisi soziosanitariori aurre egitea, ekonomia suspertzen laguntzea eta pandemiaren ondoren Gipuzkoako ekonomiaren oinarriak ezarriko dituzten proiektu estrategikoak bultzatzea. Lehen puntuari dagokionez, Olanok azpimarratu du aurrekontuaren alderdi sozialak gora egin duela berriro, "Pandemiaren ondorioen aurrean ahulenak diren kolektiboak laguntzen eta babesten jarraitzeko". Zehazki, Gizarte politiketako Sailak 400 milioi euro baino gehiago bideratuko ditu lehen aldiz, 418,6 milioi eurora iritsi arte, hau da, 19 milioi euro gehiago (+% 4,8).

Pandemiarekin zuzenean lotutako gastuek 10,5 milioi euroko aparteko gastua eragingo dutela azpimarratu du diputatu nagusiak (testak, materiala erostea). "Horrez gain, nabarmen indartu ditugu adinekoei arreta emateko programara bideratzen ditugun baliabideak, pandemiaren garaian eremu sentikorrenetako bat baita. Zehazki, 10 milioi gehiago bideratuko ditugu adinekoei arreta emateko programara, eta 4 milioi gehiago Kabiara. Guztira, bi partidak 150 milioira iristen dira ", azpimarratu du Olanok. Gizarte politiketan biztanleko gastua 34 euro igo da aurreko urtearekin alderatuta, gipuzkoar bakoitzeko 600 eurora iritsi arte, aurrekaririk gabeko errekorra. Olanok gogorarazi duenez, departamentuko gastu horri beste ildo eta proiektu batzuk gehitu behar zaizkio, hala nola, Adinberri eta Elkar-EKIN.

Bigarren jarduera-ardatza ekonomiaren arloan kokatzen da, eta pandemiaren ondorioz sortutako krisi ekonomikoari aurre egitea du helburu. Horretarako, Foru Aldundiak apustu sendoa egin du eta Ekonomia Sustatzeko sailaren aurrekontua 115 milioira igoko du, hau da, % 39ko igoera. "Arlo ekonomikoa bigarren saila da aurrekontu-zuzkidurari dagokionez, eta horrek agerian uzten du zein diren Aldundiaren lehentasunak", azpimarratu du Olanok. Aurreratu duenez, Foru Aldundia susperraldi plan bat prestatzen ari da, sektore ekonomiko guztiak kontuan hartuko dituena, eta datozen hilabeteetan aurkeztuko dute, "krisiaren aurka egiteko tresna nagusi" gisa. "Arlo sozialean eta sanitarioan bezala, aurrekontua ekonomia berreskuratzeko eta krisiaren ondorio ekonomikoek gehien kolpatu dituzten sektoreak babesteko tresna bihurtuko da", adierazi du.

Hirugarren jarduera-ildoa pandemiaren osteko agertokia eraikitzean oinarritzen da, eta horrek esan nahi du, praktikan, Aldundiaren jarduera-ardatzen % 100 bat datorrela Europak agertoki horretarako ezarritako jarraibideekin: digitalizazioa, iraunkortasuna, erresilientzia... Proiektu estrategikoen esparruan, Aldundiak ekimen horiek 38,5 milioi euroko inbertsioarekin finkatzen ditu, gehiena Euskadi Next planean sartu diren proiektuetarako. "Konpromiso osoa dugu proiektu horiekin, Europak laguntza eman ala ez", defendatu du. Partida honela banatzen da: MUBIL (17 milioi), Adinberri (12,4 milioi), Elkar-EKIN (3,3 milioi), Naturklima (3 milioi), ZIUR (1 milioi), Arantzazuko laborategia (0,6 milioi), Koldo Mitxelena (0,6 milioi), Euskararen Berrikuntza Zentroa (0,4 milioi), LABe (0,3 milioi). Proiektu estrategikoekin batera, Aldundiak inbertsio handia egingo du digitalizazioaren eta eskaintzen dituen zerbitzuen modernizazioaren alorrean, eta beste 38 milioi euro bideratuko ditu horretara.

 

Gastua sailen arabera

Jokin Perona Ogasun diputatuak, bere aldetik, departamentu bakoitzaren gastuaren aurreikuspena azaldu du. Diputatu nagusiaren arloari dagokionez, 24,2 milioi euroko zuzkidura izango du, aurreko ekitaldian baino % 5 gehiago. Igoera hori Arantzazuko berrikuntza sozialeko laborategian aurreikusitako inbertsioek eta Climate KIC programak eragin dute. Euskararen aurrekontuak, berriz, % 1eko igoera izan du. Gobernantza Sailaren kasuan, 61,8 milioi euro izango ditu, hau da, % 4,3ko igoera, batez ere Aldundia informatika-ekipoak digitalizatzeko eta berritzeko egiten ari den ahaleginagatik. Ingurumen Sailak, bestalde, 28,5 milioi euro izango ditu, % 5,85 gehiago, Naturkliman aurreikusitako inbertsioen ondorioz.

Departamentua	2020	2021	Aldaketa	%
Área del diputado general	23.035.829	24.202.052	1.166.223	+5,06%
Gobernantza	59.307.961	61.848.138	2.540.177	+4,28%
Ingurumena eta Obra Hidraulikoak	26.955.175	28.532.818	1.577.643	+5,85%
Ekonomia Sustapena, Turismoa eta Landa Ingurunea	83.096.686	115.655.396	32.558.710	+39,18%
Mugikortasuna eta Lurralde Antolaketa	69.446.477	75.701.636	6.255.159	+9,01%
Ogasuna eta Finantzak	101.741.456	103.797.399	2.055.943	+2,02%
Bide Azpiegiturak	83.662.740	87.730.680	4.067.940	+4,86%
Gizarte Politikak	399.383.094	418.619.247	19.236.153	+4,82%
Kultura, Lankidetza, Gazteria eta Kirolak	60.601.842	59.585.471	-1.016.371	-1,68%
Batzar Nagusiak	6.896.752	6.673.426	-223.326	-3,24%
Sailetako hainbat gastu	1.035.042	433.040	-602.002	-58,16%
Aurrekontu propioa, guztira	915.163.054	982.779.303	67.616.249	+7,39%

 

Ekonomiaren Sustapena, Turismoa eta Landa Inguruneko departamentuak izan du hazkunderik handiena, % 39,31koa; beraz, 115,6 milioi izango ditu, ekonomia suspertzeko planera eta proiektu estrategikoei bultzada ematera bideratuko dena; Turismoko eta Landa Inguruneko partidak ere zertxobait hazi dira. Mugikortasun Sailari dagokionez, 75,7 milioi euro izango ditu, hau da, % 9ko igoera Lurraldebusen COVID-19ren krisiaren ondorioz sortutako beharrak arintzeko. Ogasunaren kasuan, sailak 103,8 milioi euroko (+% 2) gastu-aurreikuspena aurkeztu du, digitalizazio-prozesua indartzera bideratutako hazkundearekin.

Bide Azpiegituren kasuan, aurrekontua 87,7 milioi eurokoa izango da, hau da, % 4,9ko hazkundea; departamentu horrek gaur egun zorroan dituen lau proiektu nagusiak mantentzen eta indartzen ditu: Azkoitia-Urretxu hobetzea, A-15eko tunelak, 27. poligonorako sarbide berria eta Marrutxipiko lotune berria. Bestalde, Gizarte Politiken hornidura % 4,8 hazi da, 418,6 milioira iritsi arte, eta nabarmen indartu da bai osasun-krisiari aurre egiteko gastuetan, bai egoitzetan. Kultura Sailak, azkenik, % 1,88ko jaitsiera eta 59,6 milioiko zuzkidura izan ditu. Hala ere, nabarmentzekoa da departamentutik bideratutako laguntzek %4ko gorakada izango dutela. 2020ko aurrekontuan (Anoeta eta Kirol Ekipamenduen Plana 2017-2020) gauzatutako inbertsio puntual batzuek azaltzen dute jaitsiera, 2021eko kontu-proposamenean ez daudenak. Hala ere, kultura-sektorearentzako laguntzak nabarmen indartzen dira, 2 milioi euroko partida espezifikoarekin arlo horretarako.

Azkenik, diru-sarreren kapituluari dagokionez, eta Finantzen Euskal Kontseiluan adostutakoaren arabera, 2021ean 4.972,7 milioi euroko diru-sarrerak aurreikusten dira Gipuzkoako Foru Aldundiarentzat, 2020an aurrekontuan jasotakoa baino % 6,6 gutxiago. Baliabide horiek banatzeko orduan, Eusko Jaurlaritzak jasoko du diru gehiena, 3.233,7 milioi euro jasoko baititu; Aldundiak, bere aldetik, 983 milioi euro horiek eskuratuko ditu, eta udalerriek 498 milioi euro jasoko dituzte. Estatuak, azkenik, 255,5 milioi euro jasoko ditu Kupoaren bidez.

 

Aurrekontu biziak

Jose Ignacio Asensiok, Foru Aldundiko bigarren diputatu nagusiordeak, balorazio positiboa egin du gobernu taldeak aldez aurretik baldintzatutako aurrekontu hauekin egin duen ahaleginari buruz, zerga sarreren aurreikusitako murrizketa eta defizit ahalmena handitu egin delako. “Abiapuntuko baldintzekin, gehienezko defizitaren aldeko apustua egin da, politika publikoak bermatzeko ahalegina lehenesteko, bereziki Gipuzkoako Foru Aldundiaren politika sozialak, kolektibo ahulenen alde egiteko”.

Foru diputatuak nabarmendu du, halaber, aurkeztutako aurrekontua diseinatuta dagoela Gipuzkoa krisi ekonomiko eta sanitarioaren irteeran kokatzeko behar diren behar ekonomikoei bultzada bat emateko: “Beharrezkoa izan da aurrekontu dinamikoak diseinatzea,  ditugun inbertsio estrategikoak eta erreferentzia-zentroak bultzatzeko. Horiengan, hain zuzen ere, eragingo dute  Europako funtsek, eta horiek jarriko gaituzte ekonomia eta gizartea suspertzeko bidean”.