Aldundiak hobekuntzak sartu ditu mendekotasun prestazioetan, 9.000 pertsonarengana iritsiko direnak

Gipuzkoako Foru Aldundiak bihar irekiko du Foru Dekretuari buruzko entzunaldi publikoaren tramitea. Dekretu horrek aukera emango du mendetasunerako prestazio ekonomikoen onuradunen baldintzak hobetzeko, batez ere etxeko zaintzaile profesional bat kontratatzen dutenenak. Neurri sorta bat da Aldundiak bere etxeko zaintza-estrategian txertatuko duena. “Adineko 10 pertsonatik 8k beren etxean bizitzen jarraitu nahi dute, eta, ongi zainduta egon daitezen, funtsezkoa da zaintzak profesionalizatzea eta ildo horretan urratsak ematen jarraitzea”, adierazi du Maite Peña Gizarte Politiketako foru diputatuak gaur prentsaurrekoan.

            Diputatuak bi neurri “garrantzitsu” aurkeztu ditu, datozen hilabeteetan mendekotasuna duten 9.000 pertsonen etxeetara iritsiko direnak, 4,5 milioi euroko eragin ekonomikoarekin. Alde batetik, datorren astetik, martxoaren 1etik, gehieneko zenbatekoak igoko zaizkie Laguntza Pertsonalerako Prestazio Ekonomikoaren onuradunei. Kalkuluen arabera, 2.255.166 euroko kostu gehigarria izango du, eta gaur egun prestazioa jasotzen duten 5.954 pertsonei berehala iritsiko zaie. 2. graduko mendekotasuna duten pertsonek jasotzen duten gehieneko zenbatekoa 70 euro igoko da, 534 eurora iritsita, % 15eko igoerarekin; 3. graduko mendekotasuna duten pertsonentzako prestazioa 42 euro igoko da, 876 eurora iritsi arte (% 5eko igoera); eta 1. graduko mendetasuna duten pertsonentzako zenbatekoa 16 euro igoko da, 316 eurora iritsi arte (% 5eko igoera).

Bestalde, mendekotasun-prestazioen egungo araudia aldatzeko lehen urratsak eman dira, eta kalkulatzen da, izapide guztiak gainditu ondoren, maiatzean sartuko dela indarrean Foru Dekretu berria. Aldatu ondoren, beraz, beste hiru neurri aktibatuko dira, 2.238.727 euroko eragin ekonomikoarekin. Hilean 200 euroko osagarri ekonomiko bat sortuko da LPPE bat jasotzen duten eta zaintzailea kontratatzeko hilean gastu handia egiten duten 2. eta 3. mailetako mendeko pertsonentzat (LGSa 1,5 aldiz). Gainera, Etxeko Laguntza Zerbitzua aldi berean erabiltzeagatik eta Zentro Okupazionalak erabiltzeagatik jasotako zenbatekoaren murrizketa ezabatuko da, eta Eguneko Zentroa aldi berean erabiltzeagatiko murrizketa arinduko da, %50etik %40ra igarota.

Biztanleria gero eta zaharragoa eta mendekoagoa

Diputatuak gogorarazi duenez, mendetasunerako laguntza eta prestazio ezberdinen konbinazioak 5 urtera arte laguntzen du adineko pertsonak etxean egoten. Gaur egun, egoitzetan sartzeko batez besteko adina 84,42 urtekoa da, eta gehienak (% 86) mendetasun handiko pertsonen profilak dira (2. eta 3. mailak). Peñak zehaztu duenez, mendekotasuna duten pertsonek etxean gehien erabiltzen dituzten zerbitzuak prestazio ekonomikoak eta laguntza teknikoak dira, eta “zerbitzuen konbinazioak adineko pertsonak etxean gehiago irautea errazten du, eta, gainera, kalitatezko zaintza pertsonalizatuak bermatzen ditu”.

            Ildo horretan, diputatuak azpimarratu du Gipuzkoako Foru Aldundia azken urteotan etxeko zainketak profesionalizatzeko egiten ari den ahalegina familia-inguruneko zaintzaren ordez langile kualifikatuak kontratatzearen aldeko apustua eginez. Gogorarazi du Estatu osoan ematen diren Laguntza Pertsonalerako Prestazio Ekonomiko guztietatik bi heren (%66) Gipuzkoan ematen direla, eta adinekoen zaintzarako erabiltzen diren guztien %90a ematen direla Gipuzkoan. Orobat esan du 2008an prestazio hori Gipuzkoan 582 familiara iristen zela eta 2023ko urtarrilean 5.954 lagunek jaso dutela.

            Mendekotasun-prestazioak 14.161 pertsonarengana iristen dira gaur egun, eta urtean 60 milioi euroko inbertsioa egiten da. Horietatik %77 dira 65 urtetik gorako pertsonak dira, %62 emakumeak, eta %42 dira 1. mailako mendetasuna dutenak; %35, 2. mailakoak; eta %23. 3. mailakoak.

2036an, 65 urtetik gorako biztanleria  23 haziko da, eta 80 urtetik gorako biztanleria guztizko biztanleriaren %10 izango da, egungo %7aren aldean; izan ere, proportzionalki gehien haziko den biztanleria-taldea da, eta gaur egun baino %41 gehiago izatera iritsiko da. Mendeko biztanleria ere hazi egingo da, %30. Datu horien aurrean, Maite Peñak esan du “gure aurrean aukera-leiho bat dugula, erronka handi bakoitzak aukera itzela dakarrelako”.

Azken hamarkadan, beren etxean bizi diren mendeko pertsonen kopurua esponentzialki hazten joan da, egoitza-zentroetan bizi direnen aldean, “eta lanean jarraitzen dugu gero eta gehiago izan daitezen”. Hori dela eta, etxeko arretari dagokionez lurraldeko udalekin izaten ari den “lankidetza eta koordinazio estua” nabarmendu du Maite Peñak, eta azaldu duenez, Etorkizuna Eraikizen eta Gipuzkoako Agenda 2020>2030aren esparruan, Aldundia etxeko zainketa-estrategia bat garatzen ari da, “etxean bertan laguntza holistiko, pertsonalizatu eta berritzaile batean oinarrituko dena, non komunitateak eginkizun nagusi bat izango duen”.​​​​​​​