Gipuzkoak 2030. urtea baino lehen elikagaien xahutzea erdira murriztea ezarri du helburu gisa

Udako "Klima-aldaketa, elikadura eta gastronomia" ikastaroaren lehen jardunaldiari hasiera eman dio José Ignacio Asensio Ingurumeneko diputatuak inaugurazio-hitzaldiaren bidez. Foru-arduradunak azpimarratu du elikagaien ekoizpenak eta kontsumoak klima-aldaketan duten ingurumen-inpaktuan: “CO₂ isurketen % 30 eta ur-kontsumoaren % 70 elikagaien ekoizpenarekin lotuta daude”. Era berean, elikagaien xahuketaren inpaktua nabarmendu du, ekoitzitako elikagaien herena eta emisioen % 8 hartzen baitu: “Gipuzkoan urtean 123.000 tona xahutzen dira, eta Elikagaien Bankuak 20.000 pertsona artatzen ditu, dieta egokia lortzeko baliabiderik ez dutenak. Ingurumen-arazo bat dugu elikagaien emisioengatik, eta gizarte-arazo bat ere bai, xahuketa pertsona askoren eskasiarekin eta prekarietatearekin batera gertatzen denean”, esan du Asensiok.

Asensiok azaldu du zer estrategia eta ekimen garatzen dituen Ingurumen Departamentuak 2050ean klima-neutraltasuna lortzeko giltzarri den arazo horri aurre egiteko, eta adierazi du Gipuzkoaren helburua dela Garapen Jasangarrirako Helburuetan (12.3) ezarritakoa betetzea, elikagai-hondakinak 2030. urtea baino lehen erdira murriztuz. Helburu hori lortzeko, Gipuzkoako Hondakinen Planak elikagaien prebentzioa jasotzen du bere jarduera-ardatzen artean, zeinak entitateekin egindako hitzarmenen bidez zehazten baitira. Garatutako ekimenen artean, Ingurumeneko diputatuak Gipuzkoako Elikagaien Bankuak kudeatzen duen "Azken minutua" programa nabarmendu du. Programa horretan, egoera onean dauden baina iraungitze-data edo kontsumo lehenetsia duten 1.000 tona elikagai berreskuratzen dira urtean, eta jantoki sozialei eta pertsona kalteberei ematen zaizkie.

Beste lankidetza-ildo bat Ingurumen Departamentuak Basque Culinary Center-ekin duena da. Basque Culinary Centerren arabera, elikagaien aprobetxamendua eta erabilera berriak (eskuliburuak, errezetak, etab.) hobetzeko ekintzetatik hasi, eta gaur egun Gipuzkoako elikadura-sistema aztertzeko eta eredu jasangarriago baterantz igarotzeko eta sektorean ekonomia zirkularra bultzatzeko egiten diren azterketetaraino.

Halaber, Asensiok ostalaritza- eta sukaldaritza-sektoreekin izandako lankidetza nabarmendu du. Izan ere, “Gipuzkoa aitzindaria izan zen “Gourmet Bag” proiektua bultzatzen. Proiektu honek jatetxeetako bezeroei kontsumitu gabeko janaria ontzi ekologikoetan beraien etxeetara doan eramatea posible egiten du”. Prestazio hori orokorra izango da Estatuan, Elikagaien Galeren eta Hondakinen Lege Proiektua indarrean sartzen denean.

Asensiok azpimarratu duenez, elikagaiak alferrik galtzearen aurka borrokatzeko Ingurumen Departamentuaren estrategia fruituak ematen ari da, eta datu hau eman du: hondakinen gainerako zatikietan elikagaien presentzia heren bat murriztu da, eta % 15, frakzio organikoari dagokionez: guztira 3.000 tona elikagai berreskuratzen dira urtean, horrek dakartzan ingurumen- eta gizarte-onurekin. Aurrera egiten eta gure ohiturak aldatzen jarraitu behar dugu, erosketa egiten dugunean, gure etxeetan janaria prestatzen dugunean edo ostalaritzako establezimendu batera joaten garenean iraunkorrak izateko.

Baserritik mahairako estrategia

Eguneko bigarren hitzaldia Gregorio Díaz Europako Batzordeko Nekazaritzako Zuzendaritza Nagusiko Ingurumen Jasangarritasuneko zuzendari laguntzaileak eman du. Bere azalpenean, Díazek azpimarratu du elikaduraren jasangarritasunak hiru alderdi dituela: soziala, ekonomikoa eta ingurumenekoa. Ikuspuntu sozialetik, adierazi du Europan 33 milioi pertsonak ez dutela dieta egokirik lortzen, eta bost pertsonatik bat dietarekin lotutako gaixotasunengatik hiltzen dela: beharrezkoa da, banakako portaerez gain, establezimenduetako eskaintza eta publizitatea bezalako faktoreetan eragitea.

Ingurumenaren ikuspegitik, funtsezkoa da klima-aldaketaren aurka borrokatzea elikagaien sektorean. Europar Batasunean nekazaritzak du GEIS isurketen % 10,3, eta horietatik % 70 abeltzaintzatik datoz. Esparru horretan, Díazek azpimarratu du zero poluzioaren helbururantz aurrera egin behar dela, pestizidak ezabatuz, labore biologikoak areagotuz, biodibertsitatea babestuz eta elikagai-hondakinak murriztuz.

Ingurumen Jasangarritasuneko arduradunak azpimarratu du garrantzitsua dela eredua jasangarria izatea ikuspegi ekonomikotik ere, nekazari, abeltzain eta arrantzaleentzako eta enplegu-aukera berriak sortzen dituzten enpresa ekologikoentzako bidezko ordainsariekin. Azkenik, Díazek iragarri duenez, erronka horiei erantzuteko, EBk lege-esparru berri bat izango du laster, EBn elikadura-sistema jasangarri baterako Esparru Legearekin.

Gipuzkoako elikadura-sistema eta gastronomia

Bihar, ekainak 28, ikastaroaren bigarren eguna izango da, bi ponentziarekin eta dagozkien mahai-inguruekin. Lehenengo hitzaldia BCC Innovación erakundeko Cinta Lombak emango du, eta Gipuzkoako elikadura-sistemari buruzko azterlanaren ondorioen aurrerapena aurkeztuko du. Victor Viñuales Ecodeseko zuzendari exekutiboak aurkeztuko du bigarren hitzaldia, eta gastronomiari eta iraunkortasunari buruz arituko da.