Gipuzkoak badu energia-jasangarritasunari buruzko Foru Dekretua

2030ean berotegi-efektua eragiten duten gasen (GEIS) emisioak % 40 murriztea eta 2050ean neutraltasun klimatikora iristea da helburua.

 

Dekretu berriak trantsizio ekologikoaren beharrari erantzuten dio. Trantsizio horren oinarriak hauek dira: energia aurreztea eta eraginkortasunez erabiltzea, KM 0 energia berriztagarriak sustatzea eta autokontsumoa eta sorkuntza banatua sustatzea.

 

José Ignacio Asensio: “2019an Gipuzkoan hasi genuen trantsizio energetikoaren bidean mugarri garrantzitsua da, gure energia-sistema eraldatzen lagunduko digun esparru juridiko baten bidez”.

 

“Jasangarritasun energetikoari buruzko tokiko estrategia eta neutraltasun klimatikorako ibilbide-orria dituen Euskadiko lehen lurraldea gara”.

 

“2019an Gipuzkoan hasi genuen trantsizio energetikoaren bidean mugarri garrantzitsua da, gure energia-sistema eraldatzen lagunduko digun esparru juridikoarekin”, esan du José Ignacio Asensiok, Diputatuen Kontseiluak jasangarritasun energetikoari buruzko foru-dekretua onartu ondoren. Estrategia hori gure ekonomia deskarbonizatzeko eta gure lurraldean energia-jasangarritasunaren oinarri arautzaileak ezartzeko egin zen. Dekretu honek trantsizio ekologikoaren beharrari erantzuten dio, eta karbono gutxiko ekonomia bat eraldatzeko politikak eta planak antolatzeko beharrezko esparrua planteatzen du, eta eragile publiko eta pribatu guztiei erreferentzia gisa balio du energia-trantsizioan ekintza aktibatzeko.

 

ESEG 2050ean ezarritako energia-trantsizioko prozesuaren helburua da 2030ean CO₂-aren emisioak % 40 murriztea eta 2050ean neutraltasun klimatikoa lortzea. Asensiok uste du Gipuzkoak helburu horiek gaindituko dituela; izan ere, emisioak % 30,7 murriztu ditu 2005arekin alderatuta (erreferentzia-urtea), eta “beraz, Europak 2030erako ezarritako helburuetatik 9,3 puntura gaude”. Era berean, Ingurumeneko diputatuak aurreratu duenez, “ESEG 2050 ekimenak bultzada handia ematen die bere Departamentuaren proiektu estrategikoei, hala nola, hidrogeno berdeko instalazioari edo komunitate eta kooperatiba energetikoen sustapenari. Izan ere, proiektu horiek abian jartzeak aukera emango digu planifikatu aurretik helburuak lortzeko eta Gipuzkoa klima-erronkaren abangoardian jartzeko”.

Dekretu berriarekin, Gipuzkoak Parisko Akordioari erantzuten dio. Akordio horrek dei egiten die toki-erakundeei, emisioak murriztearen inguruko anbizioa areagotzeko, eta bat egiten du Nazio Batuen 2030eko Garapen Jasangarrirako Helburuak lortzearekin (7. GJH - Energia eskuragarria eta ez kutsatzailea, eta 13. GJH - Klimaren aldeko ekintza). Jose Ignacio Asensio foru-diputatuak azpimarratu duenez, “jasangarritasun energetikoari buruzko tokiko estrategia eta neutraltasun klimatikorako ibilbide-orria dituen Euskadiko lehen lurraldea gara”.

 

Onartutako dekretuak EAEko Energia Jasangarritasunari buruzko 4/2019 Legean jasotako euskal helburua ere bultzatzen du. Lege horrek EAEko administrazio publikoen eta sektore pribatuaren esparruetan energia-jasangarritasunerako oinarri arautzaileak ezartzen ditu, bai eta helburu nagusiak ere, emisioak murrizteari eta energia-xahuketari aurrea hartzeari dagokienez.

 

ESEG 2050 dekretua inoiz baino beharrezkoagoa da, energia-sistema globalaren gaur egungo testuinguru aldakor eta konplexuan, energia-kostuak maximo historikoak ukitzen baititu. Espainia, 2017an, UE-28 unitateko herrialdeen sailkapeneko seigarren postuan zegoen, elektrizitate-prezio altuagoan, eta hirugarren postuan, gas naturalari dagokionez.

Horrek sektore guztiei eragiten die, eta etxebizitzei erreparatzen badiegu, azpimarratu behar da Gipuzkoako etxeen % 25 inguru energia-egoera ahulean daudela. Hori dela eta, pobrezia eta kalteberatasun energetikoari aurrea hartzea, eta herritar guztiei segurtasuna bermatuko dien lege-esparrua sortzea da ESEG 2050 foru dekretuaren helburu nagusietako bat. Horregatik, jasangarritasun energetikoari buruzko foru dekretua energia oinarrizko ondasuna delako printzipioan oinarritzen da, eta herritarren eskura jarri behar da. Foru diputatuak azpimarratu duenez, “eraldaketaren baldintzetako bat herritarrekiko lankidetza eta energiaren demokratizazioa da: gipuzkoarrak ahalduntzea beharrezkoa da, energia-sistemaren erdigunean duten eginkizun berria ezagutzen eta bere gain hartzen lagunduz, eta energia-kalteberatasuna ahalik eta gehien minimizatuz”.

Bestalde, lurralde gisa dugun energia-mendekotasuna % 92,7koa dela oinarritzat hartuta, ESEG 2050en helburuetako bat da energia primario berriztagarria sorkuntza banatuko eta autokontsumoaren bidez ekoizteko lurralde-gaitasuna handitzea. Jose Ignacio Asensiok adierazi duenez, “ESEGa sorkuntza banatuan eta 0 kilometroko energia berriztagarriaren ekoizpenean oinarritzen da, autokontsumoa sustatuz, energia demokratizatzeko eta hurbileko jarduera ekonomikoak deskarbonizatzeko aukera emango digutenak”. Ildo horretatik, nabarmendu behar da Gipuzkoako Foru Aldundiko Ingurumen Zuzendaritzak zortzi komunitate eta kooperatiba energetiko sustatu dituela aurten Gipuzkoan.

Nabarmentzekoa da, halaber, gure kontsumo-kuota berriztagarrien kopurua hobetzeko helburua (% 18,71), gaur egun %18,71 baita. Erabiltzen dugun energiaren jatorri berriztagarriaren proportzioa (guk geuk ekoitzia edo kanpoan erosia) guztizko kontsumoarekiko adierazten du adierazle horrek. Helburu gisa, 2050 energia-jasangarritasunaren estrategiak 2050erako berriztagarrien kuota % 80koa izatea lortu nahi du.

 

Berotegi-efektuko gasen emisioei dagokienez, estrategiaren helburua da 2030ean berotegi-efektua eragiten duten gasen (GEIS) % 40 murriztea eta 2050ean neutraltasun klimatikora iristea. Azken datuen arabera, 2019an % 9,7ko murrizketa izan zen 2018arekiko, eta % 30,7koa 2005arekiko. Foru diputatuak jakinarazi duenez, “gure 2030eko helburuarekiko 9,3 puntuko aldea baino ez dugu, eta Hidrogeno Berdea (garraioa deskarbonizatzeko diseinatu ditugun proiektu estrategikoak), GEIS gehien emititzen duen sektoreetako bat, eta erregai fosilen energia-mendekotasuna murrizteko energia-komunitateak eta -kooperatibak bultzatuta, planifikatutako helburuak lortuko ditugu”.

Estrategia izapidetzeko prozesua 2020ko apirilean hasi zen, 45 eguneko jendaurreko erakusketarekin eta Gipuzkoako Energia Gobernantzaren organoei (Naturklima, Energia Jasangarritasunerako Foru Batzordea, Foru Aldundi arteko Batzordea, Gipuzkoako Batzar Nagusietako Batzordea, eta eskualdeko energia iraunkorreko mahai guztiek osatutako Lurralde Mahaia) parte hartzeko deitu zitzaien eztabaida-prozesuko saioekin. Eztabaida-prozesuan tokiko beste eragile batzuekin ere egin ziren bilerak, hala nola udalekin, energia-banatzaileekin, instalatzaileekin, unibertsitateekin, enpresekin, sindikatuekin, zentro teknologikoekin, elkargo profesionalekin, elkarteekin, komunikabideekin eta abarrekin. Udazken honetan, prozesuaren emaitzen txostenak egin dira, emaitzak itzulita, Ingurumen Adierazpen Estrategikoa eta Genero Eraginaren Ebaluazioa, eta, azkenik, abenduaren 21ean, Gobernu Kontseiluan, Gobernu Kontseiluak Energia Iraunkortasunari buruzko Foru Dekretua onetsi zuen.