San Ignacio de Moxos Musika Eskolak «Majara 'iwa – Resplandor» izeneko zazpigarren diskoa aurkeztu du, Gipuzkoako Foru Aldundiak finantzatuta.

Toño Puerta, Boliviako Taupadaken arduraduna eta San Ignacio de Moxos Musika Eskolako Administrazio zuzendaria: «Gipuzkoako Foru Aldundiaren eskutik Boliviako Amazoniako soinuak berriro datoz Gipuzkoara, eta Foru Aldundiaren ekarpenarekin beste bi urterako ziurtatzen dugu gizarte klase apalenetako gazteei, neska-mutilei doako musika hezkuntza ematea».

 

Harkaitz Millan Nazioarteko Lankidetza eta Kultura diputatuak, Taupadak GGKEko arduradun eta Boliviako Amazoniako San Ignacio de Moxos Musika Eskolako administrazio zuzendariarekin batera, «Majara 'iwa – Resplandor» izeneko musika ekoizpena aurkeztu du, Moxos Ensamble orkestraren azken diskoa, Gipuzkoako Foru Aldundiak finantzatua, erakunde horrek Taupadak GGKErekin 2016az geroztik duen hitzarmenari esker. Bost urte hauetako lankidetza aberasgarria izan da, eta hezkuntza emaitza nabariak izan ditu.

Aurtengo proiektuak 35.000 euroko laguntza jaso du Nazioarteko Lankidetzako Zuzendaritzaren eskutik. Laguntza horren barnean dago erakundean bertan prestakuntza jaso duten praktiketako irakasle gazte batzuen soldata, baita piano jotzaile hasiberrientzako gela kolektibo bat eraikitzea ere, eskaria gero eta handiagoa denez, instalazioak handitu beharra baitago.

Musika ekipamendua eta gaur aurkezten den diskoaren finantzaketa ere laguntza horren barnean daude.

Moxos Ensamble orkestraren zazpigarren diskoa den «Majara’iwa – Resplandor» lan horretan, Raquel Maldonado, Moxos mihiztaduraren zuzendaria, San Ignacio de Moxosen imajinarioan bertan inspiratutako meza bat konposatzera animatu da, berak adierazi duen bezala, «Erreferentzia gisa erabiltzen dugun ahozko tradizioa duelako. Europatik iritsi ziren instrumentu barrokoekin, baina baita bertakoekin ere, gure hizkuntzan eta gure musika hizkuntzarekin, alegia». Moxoseko meza hori da pandemia garaian grabatutako diskoaren gai nagusia. Konposizioak bera mugarri berri bat markatu du Ensamble orkestrak Moxoseko tradizio musikalean egindako ekarpenean.

Harkaitz Millanek adierazi du kultura garapen faktore ukaezina dela, eta lankidetzaren aldeko apustua egiteak pertsonen ongizatearen eta emantzipazioaren aldeko apustua egitea esan nahi duela.

«Gure ustez, kultura funtsezko tresna da pertsonen eta herrien garapenerako, bai eta gizartea eraldatzeko ere; horregatik, proiektu hau oso baliotsua iruditzen zaigu, gauza asko konbinatzen dituelako: musika –pertsonak elkarren artean gerturatzeko tresnarik eraginkorrenetakoa–, kultura indigena berreskuratzea eta kultura eta giza garapena», azaldu du.

Toño Puerta, eskolako administrazio zuzendariak, berriz, Foru Aldundiaren inplikazioa eskertu du: «Foru Aldundiaren ekarpenarekin, beste bi urterako ziurtatzen dugu klase sozial apalenetako gazteei, neska eta mutilei, doako musika hezkuntza emango zaiela. Horrela, elkarrekikotasunean, Boliviako Amazoniako soinuak Gipuzkoara itzuli dira».

San Ignacio de Moxos, eskola eta Ensamble orkestra.

San Ignacio de Moxos Boliviako Amazoniako herri bat da, Beniko Departamentuko hiriburua den Trinidadetik 90 kilometrora dagoena. 10.000 biztanle ditu, eta horietatik % 80 indigenak dira. Nagusiki, oso gutxi garatutako nekazaritza eta abeltzaintzako jardueretatik bizi dira, eta horrek pobrezia tasa handiak eragiten ditu biztanleen artean. Inguruko komunitateak ere kontuan hartuz –erabat indigenak direnak– herritar kopurua 21.000 biztanlekoa da guztira.

San Ignacio de Moxos Musika eta Turismoko Goi Mailako Institutua 1994an sortu zen, Nafarroako misiolari batek jesuitek XVII. mendean ekarritako Moxesko musika tradizionala biziberritu nahi izan zuenean. Misio garaiko altxor barrokoa gorde eta babesteko asmo nagusiarekin sortu zen eskola, eta, denboraren poderioz, Boliviako erakunde artistiko eta hezitzaile ospetsuenetako bat bihurtu da. Eskola hazten joan zen, irakasle berriak ere lanean hasi ziren bertan, eta 2002. urtean lehen kontzertua eskaini zuen Festival de Música Barroca y Renacentista America (Amerikar Musika Barroko eta Errenazentistaren Jaialdia) izeneko musika jaialdian.

2003an, Taupadak GKEak musika eskola horren berri izan zuen, eta orduz geroztik ekimen horren alde egin du lan etengabe, duela bost urtetik Gipuzkoako Foru Aldundiaren laguntzarekin. Hala, San Ignacio de Moxoseko Musika Eskola goi mailako musika institutu bihurtu da, eta Hezkuntza Ministerioak bertako irakasleen soldaten zati bat ordaintzen du. Gainera, haren jasangarritasuna hein handi batean bermatu da, Ensamble orkestraren biren eta diskoen bidez, bai eta musikarekin berez zerikusirik ez duten beste ekoizpen ekintzailetza txiki batzuen bidez ere; eta, batez ere, herrialdeko profesional onenek osatzen duten egitura pedagogikoa eman diote eskolari, enplegua sortzeko proiektu gisa nabarmenduta, eta, gainera, herriko ekonomia dinamizatzen du, turismo kulturala, erlijiosoa eta etno-ekologikoa erakartzeko gaitasun handia baitu, Bolivian bertan zein nazioartean ospetsua baita eskola. Irakasleen trebakuntza funtsezkoa izan da eskola garatzeko eta nazioartean haren lana zein ospea aitortzeko. Gaur egun, 5 eta 22 urte bitarteko 360 ikaslek osatzen dute proiektu finkatu hori.

Gainera, gizarte erantzukizunari esker, ikasleak ez ezik, Moxosko lurralde indigenetako haur eta gazteak ere hezten ditu.

• 361 ikaslek eman dute izena 2021eko ikasturtean, eta antzeko kopurua 2022ko ikasturtean.
•  20 langile egonkor –irakasle tituludunak eta administrariak kontuan hartuta– 2021ean zein 2022an eskolan lan egiten dutenak.
• Bertako pifanoaren tailerra Nekazaritza eta Abeltzaintzako Katery Tekawhita Institutuko ikasle guztientzat, TIPNIS (Territorio Indígena Parque Nacional Isiboro Sécure-Isiboro Sécure Parke Nazionala Lurralde Indigena), 2021eko abendua baino lehen.

Eskolaren babespean, Moxos Ensamble orkestra sortu zen. Nazioarteko 15 bira egin ditu (9 Amerikan eta 6 Europan), eta zazpi disko argitaratu ditu. Boliviako eta nazioarteko hainbat biretan bere herria ordezkatu du eta ordezkatzen jarraitzen du. Azken hamarkadan, mila kontzertu inguru eskaini ditu orkestrak, eta haren aurreko sei CDen eta DVDen milaka kopia saldu dira.

Baina dena bide onean zihoala zirudienean, koronabirusaren pandemiak gogor jo du eskola, diru iturri nagusirik gabe geratu delako eskola. Europako bira bertan behera gelditu da, eta egungo egoera kontuan hartuta, badirudi 2022ko bira ere ezingo dutela aurreko baldintza beretan egin: zazpi edo zortzi herrialdetan, eta hiru hilabeteko epean 60 kontzertu inguru eskainiz.

Disko honen aurkezpenak agerian uzten du, beste behin ere, Moxos Ensamble orkestrak Gipuzkoarekin duen harreman estua; izan ere, orkestraren talde nagusiak hainbat aldiz jo du Irunen, Hondarribian, Donostian, Beasainen, Zumarragan, Andoainen, Hernanin, Tolosan, Ibarran, Ordizian, Azpeitian, Lasarten, Eibarren, eta Loiolako, Antigua eta Arantzazubiko monasterioetan.